الگوی تکیه بر بنیادهای اخلاقی در بازنمایی ذهنی یک نمونه ی ایرانی از جامعه ی آرمانی و رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی

هدف: قضاوت اخلاقی از موضوعات مورد مطالعه در حوزه ی شناخت اجتماعی است. نظریه ی بنیادهای اخلاقی، با اتخاذ رویکردی توصیفی، شش بنیادِ مراقبت/آسیب، انصاف/تقلب، وفاداری/خیانت، اطاعت از مرجع قدرت/براندازی، تقدس/تنزل و آزادی/سرکوب را به عنوان زیربنای اخلاق معرفی کرده و بیان داشته که میزان باور افراد به هر یک از آنها ممکن است از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت باشد. مطالعه ی حاضر بر آن است تا الگوی تکیه بر بنیادهای اخلاقی در بازنمایی ذهنی از اخلاقیات را در یک گروه ایرانی تعیین نموده و به بررسی رابطه ی آن با ویژگی های جمعیت شناختی افراد و حوزه ی موضوعی مورد سوال بپردازد.روش: شرکت کنندگان، 172 نفر ایرانی بالای 18 سال بودند که با آنها درباره ی سه موضوعِ جامعه ی آرمانی، رفتارهای غیراخلاقی و رفتارهای اخلاقی مصاحبه و محتوای پاسخ های آنان از نظر تعلق به بنیادهای اخلاقی کدگذاری شد. داده ها با روش های آماری تحلیل واریانس و رگرسیون تحلیل شدند.یافته ها: در مجموع، انصاف، مراقبت و تقدس پرارجاع ترین و وفاداری و آزادی کم ارجاع ترین بنیادها بودند. با این حال، الگوی اتکا بر بنیادها بسته به حوزه ی موضوعی مورد پرسش متغیر بود. ارجاع به بنیادهای مختلف همچنین به وسیله ی تعدادی از متغیرهای جمعیت شناختی پیش بینی شد.نتیجه گیری: الگوی اهمیت بنیادها در گروه ایرانی این پژوهش، حاوی شباهت هایی با هر دو فرهنگ شرقی و غربی بود. نتایج همچنین نشان دهنده ی اهمیت توجه به حوزه ی موضوعی در کنار ویژگی های جمعیت شناختی برای پیش بینی میزان تکیه ی افراد بر بنیادهای اخلاقی در توصیف ذهنیت از اخلاق بود.

The Pattern of Reliance on Moral Foundations Within Mental Representations of Ideal Society, and Moral and Immoral Behaviors in an Iranian Sample

Objective: Moral judgment is among the topics studied in the field of social cognition. Adopting a descriptive perspective, Moral Foundations Theory has introduced six foundations of care/harm, fairness/cheating, loyalty/betrayal, authority/subversion, sanctity/degradation, and liberty/oppression as the basis of morality, suggesting that the degree of people’s belief in each might differ from one culture to another. The current study aims to determine the pattern of reliance on moral foundations within an Iranian group’s mental representation of moralities, and examine its relationship to individuals’ demographic characteristics and the subject domain under question.Method: Participants were 172 Iranians above 18 years of age who were interviewed on three subjects of ideal society, immoral behaviors, and moral behaviors, and their responses were coded according to moral foundations. Statistical techniques of analysis of variance and regression were used for data analysis.Results: Overall, fairness, care and sanctity were the most frequent foundations, whereas loyalty and liberty were the least frequent of all. However, the pattern of foundation endorsement varied depending on the subject domain in question. Reference to different foundations was also predicted by a number of demographic variables.Conclusion: The observed pattern for salience of foundations among the Iranian group in this study had similarities with both Eastern and Western cultures. Results also point to the importance of considering the subject domain along with demographic variables to predict individuals’ reliance on moral foundations in describing their conception of morality.