ارزیابی رهیافت فرانکفورت در برابر استدلال غیرمستقیم پیامد

تقریرهای مختلف برهان غیرمستقیم ون اینوگن بر ناسازگاری تعین‌گرایی علّی و مسئولیت اخلاقی مدعی است که اولاً ضرورت و تعین پیشین علّی موجب می‌گردد که کنش‌های انسان برآمده از رخدادهای گذشته و قوانین طبیعت و در نتیجه فاقد امکان بدیل باشند؛ در حالی که ثانیاً هر سنخ و قلمروی از ارادۀ آزاد و مسئولیت اخلاقی انسان‌ها به چنین آزادی انتخاب و کنشی برای برگزیدن و کنش خلاف واقع عامل متکی است. فرانکفورت با پذیرش تلویحی تعارض میان تعین سابق علّی و اصل امکان‌های بدیل (pap) و به عبارت دیگر انتفای کامل اختیار دوسویۀ شخص در صورت موجَب و ضروری بودن کنش‌های او، می‌کوشد تا مقدمۀ دوم یعنی ابتنای مسئولیت اخلاقی عامل به pap را نقض کند. اما به نظر می‌رسد که الگوی فرانکفورتی در برابر استدلال غیرمستقیم پیامد از جهات متعددی همچون ابهام در جایگاه مداخله‌گر و نیز نفی کامل اهمیت و کارکرد توانایی بدیل قابل نقد و یا تعدیل باشد.