مقایسۀ مبانی معرفت شناسانه و روش شناسانۀ قاضی عبدالجبار معتزلی و قاضی ابوبکر باقلانی در معرفت دینی
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
الله بداشتی علی ,سعادت مصطفوی حسن
|
|
منبع
|
پژوهشنامه فلسفه دين - 1396 - شماره : 29 - صفحه:41 -53
|
|
چکیده
|
قاضی عبدالجبار معتزلی و قاضی ابوبکر باقلانی ضمن آن که در امکان و ضرورت معرفت خدای سبحان و وجوب تفکر و ضرورت استدلال در شناخت خدا هم‌رای هستند، اما در پاره‌ای از مبانی معرفت‌شناختی و روش‌شناختی اختلاف نظر دارند. مهم‌ترین اختلاف نظر این دو در زمینۀ معرفت‌شناسی متمرکز بر پاسخ به این سوالات است: «آیا وجوب معرفت الله را عقل به ما می‌گوید یا شرع؟»، «آیا رابطۀ تفکر و معرفت تولیدی است یا استلزامی؟». در پاسخ به این سوالات قاضی عبدالجبار رای به «وجوب عقلی» معرفت الله می‌دهد، رابطۀ تفکر و معرفت را نیز «تولیدی» می‌داند و تولید علم را بر تفکر، که فعل اختیاری انسان است، مستقر می‌کند. اما قاضی ابوبکر باقلانی بر «وجوب شرعی» معرفت الله تاکید می‌کند و رابطۀ تفکر و معرفت را نیز «استلزامی» می‌داند، تولید علم را نیز بر قدرت محدثه، که به نظریۀ کسب اشعری برمی‌گردد، متکی می‌کند. در روش‌شناسی نیز اگرچه دو متکلم در اعتبار روش‌های حسی، عقلی و نقلی در کلام اشتراک دارند، در میزان اعتبار و تقدم هر یک از این روش‌ها بین آن دو اختلاف نظر است.
|
|
کلیدواژه
|
مبانی معرفت شناختی معرفت دینی، مبانی روش شناختی معرفت دینی، قاضی عبدالجبار معتزلی، قاضی ابوبکر باقلانی
|
|
آدرس
|
دانشگاه قم, گروه فلسفه, ایران, دانشگاه امام صادق (ع), گروه فلسفه, ایران
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|