نگاه نقادانه ویلیام جی. وینرایت به نقش داروهای شیمیایی در تحقق تجربه دینی

برخی از محققان تلاش کرده‌اند تا، با انجام دادن آزمایش‌ها و بررسی‌های لازم، تحقق تجربه دینی و عرفانی را از طریق مصرف داروهای شیمیایی به اثبات رسانند. وینرایت، با تمایز گزاردن میان تجربه عرفانی وحدت‌گرا و خداباور، و با توجه به پژوهش‌های انجام‌شده توسط کلارک، پنک، و هیوستون و مسترز، بر این باور است که هرچند داروهای روان‌نما می‌توانند نوعی تجربه عرفانی وحدت‌گرا به وجود آورند، ولی نمی‌توانند تجربه عرفانی خداباور به وجود آورند. در تحقیقات محققان، شواهد و مدارک قابل اعتنایی وجود ندارد که بر اساس آن تجربه‌های عرفانی خداباورانه را بتوان ناشی از مصرف داروهای شیمیایی دانست. بررسی‌های انجام‌گرفته روی نتایج استخراج‌شده از آزمایش‌های محققان اخیر نشان داد که تجربیات ناشی از مصرف داروها بیشتر آفاقی بوده و درصد ناچیزی از آن به تجربه انفسی ارتباط دارد. به نظر وینرایت، در تبیین علمی تجربه‌های عرفانی، توجه به نکاتی لازم است. اولاً، توجه به موضوع این تجربیات و تفکیک انواع تجارب عرفانی از یکدیگر ضروری به نظر می‌رسد، یعنی ممکن است موضوع تجربه به گونه‌ای باشد که هرگز نتوان تبیین علمی کافی از آن ارایه داد. ثانیاً ماهیت تجربه دینی و عرفانی به گونه‌ای است که آن را با پرسشنامه و آزمایش‌های تجربی نمی‌توان تعیین کرد، زیرا این تجارب اموری درونی هستند و قابل اندازه‌گیری با معیارهای بیرونی نیستند.