مقایسه دیدگاه مطهری و سویینبرن درباره مسیله شر

مسیله شر، آن گونه که در اندیشه مطهری و سویینبرن مطرح شده، یکی از معضلات مهم و در عین حال پیچیده در بحث باور به خدا و غایتمندی جهان است. هر دو فیلسوف از منظر عدل به مثابه مهم‏ترین صفت الهی بدان نگریسته و با ابتنا بر دو رهیافت عنایت و اختیار بدان پاسخ گفته‏اند. دشواری مسیله شر عمدتاً به روش منطقی طرح بحث باز می‏گردد که بر ناسازگاری، و نه صرفاً نقض، تاکید دارد. بدین معنا که با وجود خدای قادر مطلق، عالم مطلق و خیرخواه مطلق وجود شرور هیچ توجیهی نمی‏تواند داشته باشد. پژوهش حاضر در پی آن است تا با توجه به دیدگاه دو فیلسوف مطرح، مرتضی مطهری و ریچارد سویینبرن، به مسیله شر بپردازد. این دو متفکر هر دو بر اساس نظام منسجم عدل الهی خود در صدد تبیین و توجیه شرور علی‏رغم وجود خدای قادر مطلق، عالم مطلق و خیرخواه مطلق هستند. در این مقاله، دیدگاه مطهری در دو بخش تبعیض‏ها و شرور مورد بحث قرار می‏گیرد. نظر ایشان در باب شرور ذیل سه عنوان «عدمی بودن شر»، «نسبی بودن شر» و «تفکیک‏ناپذیری خیر و شر» بررسی می‏شود. دیدگاه سویینبرن نیز در سه محور «شر اخلاقی» (مهار منطقی، دفاع مبتنی بر اختیار، اصل صداقت و مسیولیت)، «شر طبیعی» (کسب معرفت، دفاع مبتنی بر خیرهای برتر) و «رنج حیوانات» بررسی خواهد شد. در پایان به مقایسه دیدگاه‏های این دو فیلسوف در محورهای انگیزه طرح عدل الهی، روش دو فیلسوف در ارایه نظریه عدل الهی، ماهیت شر، تقسم‏بندی شرور، فواید شرور، نظام احسن و رنج حیوانات می‏پردازیم، و روشن خواهد شد که هرچند هر دو متفکر در تاکید بر اختیار انسان و وجود نظام احسن الهی و فواید شرور با هم متفق‏القول‏اند، در باب ماهیت شر و تقسیم‏بندی شرور و برخی از توجیهات برای وجود شرور با هم اختلاف رای و رویکرد دارند. لذا می‏کوشیم تا وجوه اشتراک و افتراق این دو را مورد بررسی قرار دهیم.کلیدواژه‏ها