مواجهه با مسئله فعل الهی در طبیعت: برتری دیدگاه نوخاسته گرایانه بر دیدگاه های تومیستی و کوانتمی

سوال اصلی در موضوع فعل الهی در طبیعت، چگونگی ارتباط خداوند به عنوان امر غیرمادی و متعالی با طبیعت به عنوان امر مادی است. در دوره معاصر، عده‌ای با تکیه بر مبانی متافیزیکی و الهیاتی توماس آکویناس و عده‌ای با توسل به عدم موجبیت کوانتمی، به عنوان دو جریان غالب، در صدد پاسخ‌گویی به این مسئله بوده‌اند. دسته سومی در سال‌های اخیر بر مبنای نوخاسته‌گرایی به این مسئله پرداخته‌اند. نوخاسته‌گرایان سعی کرده‌اند به مسئلۀ فعل الهی بر اساس یک نظریۀ جدید در علیت پاسخ دهند. این نظریه علیت را در روابط میان اشیاء طبیعی که علوم جدید به آنها می‌پردازند جستجو می‌کند. ویژگی دیگر دیدگاه نوخاسته‌گرایان نگرشی بر مبنای وحدت جوهری و یکپارچگی جهان است که ضمن طرد دوگانه‌انگاری جوهری در دامن فیزیکالیسم نیز نمی‌افتد. در این مقاله، در کنار تشریح رویکرد نوخاسته‌گرایان، استدلال می‌شود که این دیدگاه، نسبت به دو دیدگاه رقیب، قدرت تبیینی بیشتری برای حل مسئلۀ فعل الهی در طبیعت دارد. استدلال اصلی در تبیین مزیت آن نسبت به دیدگاه کوانتمی این است که نوخاسته‌گرایی به دلیل ابتنا بر متافیزیک علم، پاسخ موقتی ارائه نمی‌کند و با تغییر نظریات علمی نقض نمی‌شود. در مواجهه با نگاه تومیستی، مهم‌ترین مزیت نوخاسته‌گرایی تحلیل دقیق‌تر قوانین طبیعت بر مبنای متافیزیک علوم جدید است. در عین حال به خود این دیدگاه نقدهایی به ویژه به دلیل اخذ الهیات پننتئیستی وارد است.

Facing the Problem of the Divine Action in Nature: The Superiority of Emergentism over the Thomistic and Quantum Perspectives

The main question in the subject of the divine action in nature is how God, as an immaterial being, relates to nature as a material being. In recent years, some have sought to address this issue by relying on the metaphysics and theology of Thomas Aquinas, and some by appealing to quantum indeterminism as the two mainstream views. A third group has addressed this issue based on emergentism theory. Emergentists have tried to solve the problem of divine action through a new theory of causality. They search for this theory of causality in the relationship between the natural objects that modern science deals with. The other characteristic of emergentism is the monistic approach, therein, while rejecting the substance dualism, does not fall into physicalism. In addition to explaining the emergentism approach, we argue in this paper that emergentism has more explanatory power than the two competing perspectives to solve the problem of divine action. The main argument in explaining its advantage over quantum’s view is that emergentists do not provide a temporary answer due to its reliance on the metaphysics of science. In the face of the Thomistic view, the most crucial advantage of emergentism is a more precise interpretation of the laws of nature, which is rooted in the metaphysics of science. However, emergentism itself has been criticized, especially for the taking of panentheism theology.