نقد و تحلیل الهیات امید یورگن مولتمان

مولتمان از نسل اول الهی‌دانان پس از جنگ بود که آثار شوم نومیدی را در جامعۀ مسیحی درک کرده بود، لذا همگام با اعضای «کلیسای معترف» برای احیای امید مسیحی اقدام کرد. او با بن‌مایۀ الهیات لیبرال و وجودی، ضمن اسطوره‌زدایی از اندوخته‌های تاریخ مسیحیت، احیای امید را محصول ظرفیت وجودی انسان و برگرفته از شناخت و تصمیم درونی او دانست. مولتمان با روشی دیالکتیکی فرجام‌شناسی را، که به عنوان پیوستی بی‌فروغ در پایان کتب مسیحی بود، در کنار صلیب و رستاخیز مسیح، به عنوان اصلی کاربردی در کانون الهیات مسیحی قرار داد. او با عبور از تئیسم و پان‌تئیسم، متاثر از روح کلی فلسفۀ بلوخ، خدای پانن‌تئیستی پاننبرگ را وام گرفت و با تفسیری نو و متمایز از دیدگاه لوتر، بارت و بولتمان در باب صلیب و رستاخیز مسیح، با رویکردی اجتماعی، خدا را همراه با وعدۀ موثقش، در میان رنج انسان‌ها و پیش رو و همراه آنها، فعال در سرنوشت انسان و جهان دانست. این نوشتار با رویکردی اسنادی، تحلیلی و انتقادی، با تاکید بر اولین کتاب مولتمان، الهیات امید، ضمن پاسخ به چرایی اهمیت کلیدی «امید» در الهیات مولتمان در مقایسه با بارت، بولتمان و بلوخ، الهیات امید او را تبیین و رابطه‌اش با رویکرد لیبرال و وجودی بولتمان و الهیات نوارتدوکس بارت و فلسفۀ امید بلوخ را مورد نقد و تحلیل قرار می‌دهد. مولتمان توانسته ضمن حفظ قداست و حریم خدای کتاب مقدس، او را همراه با همۀ جهان و پیش روی انسان‌های رنجور وارد زندگی روزمره کند و با احیای امید مسیحیِ آینده‌محور به جای ماندن در گذشته و حال، کلیدی همه‌فهم برای حل گره‌گاه‌های جامعه (مسیحی) ارائه دهد.

A Critical Consideration of Jurgen Moltmann’s Theology of Hope

Jurgen Moltmann (1926) is one of the first generations of the postworld war theologians who existentially experienced the ominous consequences of despair in the Christian society and made his best efforts, alongside the Confessional Church, to resurrect “hope” among the Christians. Utilizing the Liberal and the Existential Theology and demythologizing of the Christian history reserve, he stated that the resurrection of “hope” is the result of human existential capacity along with his/her knowledge and decision. Applying dialectical method, Moltmann put the “eschatology”, which was an aphotic subject at the end of all Christian theology books, as a practical principle at the center of the Christian theology, besides “cross” and “resurrection” of Christ. Influenced by Ernst Bloch and away from theistic and pantheistic God, Moltmann borrowed the “panentheistic” view of Pannenberg about God and by a new interpreting of the “cross” and the “resurrection”, distinguished from Martin Luther, Karl Barth, and Rudolf Bultmann’s, he made God with His “covenant” the most watchful figure in the human being’s sufferings and challenges and the most active being in the fate of man and cosmos. In this documented, critical and analytical article, emphasizing on the first book of Moltmann; i.e. Theology of Hope, we have tried to answer the question of importance of “hope” in Moltmann’s theology in comparison with Bultmann’s liberal and existential theology, Barth’s neoorthodox theology, and Bloch’s Marxist philosophy of hope. Moltmann could accomplish the presence of the Holy Book in the Christians’ daily life, and make a comprehensible key for solving the problems of the Christian society by resurrecting of the eschatological hope instead of remaining at the present or the past.