بوم روستا؛ الگویی برای پایداری سیستم‌های روستایی در ایران

ایجاد یک محیط سالم در نواحی روستایی یکی از مهمترین مسایل محیطی است که نه تنها در سیاست‌های توسعه‌ی روستایی، بلکه در سیاست‌های سرزمینی نیز اهمیت فراوانی دارد. در این راستا، لزوم توجه به الگویی از سکونتگاه زیستی که از پایداری لازم در توسعه برخوردار باشد و در همه‌ی زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و زیست‌محیطی به بهترین وجه به کار گرفته شود، بیش از پیش احساس می‌گردد. الگوی بوم روستا به عنوان یکی از رویکردهای نوظهور در توسعه‌ی پایدار روستایی در سطح محلی است که می‌تواند نقش موثری در حفظ محیط زیست‌ طبیعی و ارتقای کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی کشور داشته باشد. در این راستا، هدف تحقیق حاضر با استفاده ازروش اسنادی و کتابخانهای به دنبال شناسایی ماهیت و ابعاد بوم روستا و تجربیات جهانی مرتبط با آن و نیز ضرورت و امکان توسعه آن در مناطق مختلف کشور می‌باشد. یافته‌ها نشان می‌دهد بوم روستا بر کاهش ضایعات و بازیافت آن، بهبود کارایی انرژی، کاهش آلودگی‌های صنعتی، کاهش مصرف آب، حفاظت از فضای سبز، جلوگیری از پراکندگی نامنظم روستایی، امنیت و مشارکت روستاییان در امر توسعه تاکید دارد و الگوی اکوویلج در حال فراگیر شدن به واکنش به چالش‌های ناشی از الگوهای زیست ناپایدار است. انواع مختلفی از بوم روستا در سراسر جهان وجود دارد. در ایران، تاکنون طرح مشخصی بر اساس الگوی بوم روستا که بطور کامل و جامع همه ابعاد بوم روستا مورد توجه قرار گرفته باشد، اجرا نشده است و صرفاً فعالیت‌هایی بطور پراکنده در زمینه‌های محدودی مانند فن‌آوری بیوگاز، مدیریت پسماند، کمپوست، روستاهای خورشیدی و استفاده از انرژی باد و خورشید در تعدادی از روستاها اجرا گردیده است، ولی با توجه به ظرفیت‌های نهادی موجود، ضرورت و نیز امکان شکل‌گیری بوم روستا در مناطق مختلف کشور و پیوستن به شبکه‌ی جهانی اکوویلج وجود دارد.