آمایش ژیوپلیتیکی و ژیواکونومیکی مناطق مرزی جنوب شرق کشور و راهبردهای توسعه‌ی آن مطالعه‌ی موردی: استان سیستان و بلوچستان

مرزهای ایران به عنوان گلوگاه‌های ارتباطی، با دارا بودن ظرفیت های ژیوپلیتیک فوق العاده اقتصادی، امنیتی، دسترسی، ارتباطات منطقه‌ای و بین‌‌المللی واجد کارکردهای تولیدکننده ی قدرت در کشور می‌باشند. عدم توسعه‌یافتگی و وجود شکاف رفاهی میان شهرهای مرزی با شهرهای مرکزی که نوعی حاشیه و متن را ایجاد کرده است، بر ضرورت آمایش سرزمینی این مناطق می‌افزاید. در این راستا، هدف از این پژوهش، بررسی مولفه‌های تاثیرگذار بر شرایط ژیواکونومیکی و ژیوپلیتیکی مناطق مرزی جنوب شرق کشور و تاثیرات آنها بر آمایش و توسعه‌ی سرزمین است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و حجم نمونه 85 نفر از کارشناسان و متخصصان بر اساس روش نمونه‌گیری تصادفی و سیستماتیک بوده و شاخص‌های بررسی مولفه‌های ژیوپلیتیکی و ژیواکونومیکی استان، 22 شاخص اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بوده است. بر اساس نتایج حاصل از مدل تحلیل مسیر، متغیّرهای ژیواکونومیک با میزان 764/0 دارای بیشترین تاثیرات در کاهش دوگانگی منطقه ای و کاهش شکاف مرکز- پیرامون بوده‌اند؛ اما متغیّرهای ژیوپلیتیک قومی - مذهبی با میزان 538/0- دارای اثر منفی و کاهنده بر آمایش استان بوده‌ است که بیشترین تاثیر آنها نیز از طریق تاثیرات مستقیم می‌باشد. در عین حال گسترش تنش های قومی که همواره به علت تحریکات قدرت‌های فرامنطقه ای و تحت تاثیر عوامل نزدیکی با مرز و متاثر از آن سوی مرزها است، منجر به ایجاد ناامنی در منطقه شده و این عوامل تمام فرصت‌های موجود در منطقه در زمینه‌ی توسعه‌ی اقتصادی را از بین می‌برد که در این راستا راهبردهایی جهت آمایش و توسعه‌ی مطلوب سرزمینی در این منطقه در متن اصلی مقاله ارایه شده است.