ارزیابی دیدگاه برنامه‌های پنج‌ساله‌ی توسعه‌ی کشور به کاهش آسیب‌پذیری در برابر زلزله

کاهش آسیب‌پذیری در برابر زلزله نیازمند برنامه‌های روشن و هدفمند می‌باشد. لازمه‌ی آن نیز داشتن نگرشی همه‌جانبه در مورد علل و ابعاد آسیب‌پذیری می‌باشد. در این ارتباط، این پژوهش با هدف ارزیابی برنامه‌های توسعه‌ی پنج‌ساله‌ی بعد از انقلاب، به دنبال پاسخ به دو سوال است: 1) آیا برنامه‌های توسعه‌ی پنج‌ساله نسبت به آسیب‌پذیری در برابر زلزله دیدگاه همه‌جانبه و کل‌نگری داشته‌اند؟ 2) چه تغییراتی در دیدگاه برنامه‌های پنج‌ساله به آسیب‌پذیری حاصل شده است؟ در پاسخ، با تدوین چارچوب نظری مناسب، دو فرضیه ارایه شد. جهت آزمون فضیه‌ها، در چارچوب روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، متغیّر کیفیت دیدگاه برنامه‌های توسعه به آسیب‌پذیری در 4 بعد، 16 شاخص و 64 گویه در قالب طیف 5گانه لیکرت و با استفاده از روش‌های saw و ahp تعریف عملیاتی شد. داده‌های مورد نیاز نیز با روش کتابخانه‌ای گردآوری و با روش کمی- توصیفی تحلیل گردید. نتایج در تایید فرضیه‌ی اول نشان داد که درجه‌ی ملاحظه‌ی ابعاد اجتماعی- اقتصادی آسیب‌پذیری در همه‌ی برنامه‌ها بسیار پایین و نامناسب است. بعلاوه، درجه‌ی ملاحظه‌ی جنبه‌های مشارکتی- فرهنگی نیز هنوز پایین و نامناسب می‌باشد. در مقابل، درجه‌ی ملاحظه جنبه‌های مدیریتی- فرماندهی و نیز ابعاد فنی- فیزیکی از برنامه‌ی دوم به بعد به شدت افزایش یافته است. این امر بیانگر غلبه‌ی‌ دیدگاه مدیریتی و فنی- فیزیکی و فقدان دیدگاه همه‌جانبه و کل‌نگر به آسیب‌پذیری می‌باشد. همچنین نتایج در تایید فرضیه‌ی دوم نشان داد که وسعت‌یابی توجه به مدیریت بحران و کاهش آسیب‌پذیری از نظر کمی از برنامه‌ی اول تا پنجم عمدتاً در شاخص‌های مرتبط با دیدگاه مدیریتی و فنی- فیزیکی افزایش یافته است