تحلیل همدیدی- پویشی روزهای گرم فراگیر در ایران‌زمین

یکی از حالات دمایی، دماهای بالا و رخداد روزهای گرم است. مطالعه‌ی روزهای گرم و سازوکارهای جوّی توام با این رویداد با توجه به اهمیت این حالت دما، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. در پژوهش حاضر تلاش شد تا روزهای گرم فراگیر ایران، شناسایی، طبقه بندی و تحلیل شوند. به این منظور از دو پایگاه داده استفاده شد. اول پایگاه داده شبکه ای دمای بیشینه‌ی کشور، این داده ها حاصل میان یابی مشاهدات روزانه از ابتدای سال 1340 تا انتهای سال 1386 است. دوم داده های جوّی شامل متغیّر های فشار تراز دریا (هکتوپاسکال)، مولفه‌ی باد مداری و نصف‌النهاری (متر بر ثانیه) و ارتفاع ژیوپتانسیل (متر) است. به منظور بررسی این داده ها محدوده‌ی بین 10 درجه طول غربی تا 120 درجه طول شرقی و از استوا تا 80 درجه‌ی عرض شمالی درنظر گرفته شد. در طول دوره‌ی آماری، 1539 روزِ گرم فراگیر شناسایی گردید. بر اساس تکنیک تحلیل خوشه ای روزهای گرم در چهار گروه طبقه‌بندی شد. تحلیل شرایط جوی این روزها نشان داد که توام با تکوین روزهای گرم استقرار کم‌فشارهای منطقه ای و ناهنجاری منفی فشار بر روی کشور محتمل است. در این شرایط جهت‌گیری وزش باد از نواحی جنوب، به ویژه عربستان، عراق و افریقا در ترازهای زیرین و حتی میانه‌ی جو که حاصل افزایش ارتفاع بر روی ایران می‌باشد، دیده شده است. گرمایش سطحی و تراز بالایی موجب تکوین پایداری جو شده است. زیرا تفاوت دمایی دو تراز کم و در نتیجه تخلیه‌ی حرارتی کاهش و ثبات شرایط دمایی مورد انتظار است.