امکان‌سنجی مداخله پذیری بافت های‌فرسوده و ناکارآمد شهری با استفاده از مدل فرایند تحلیل‌ شبکه مطالعه موردی: منطقه 6 شهر قم

طیّ دهه های اخیر موضوع احیای بافت های فرسوده و ناکارآمد شهرها به یکی موضوعات کلیدی در زمینه‌ی راهبردهای توسعه‌ی شهری تبدیل شده است. به همین منظور مدیران و سیاستگذاران شهری اقدامات متعددی از جمله افزایش میزان تراکم ساختمانی، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده، انبوه سازی و غیره را سرلوحه‌ی کار خود قرار داده اند. برخی از این سیاست ها نیز به شکل مداخلات مستقیم از سوی سیستم مدیریت شهری به منظور تامین خدمات و امکانات عمومی و یا بهبود وضعیت شبکه معابر، تجمیع قطعات و مواردی از این قبیل در بافت های فرسوده صورت می گیرد. متاسفانه عدم مد نظر قرار دادن پارامترهای اجتماعی، اقتصادی و کالبدی موثر در امر مداخله پذیری بافت های شهری از سوی دست‌اندرکاران امور توسعه شهری موجب شده تا هنگام اجرای پروژه‌های عمرانی مشکلاتی همچون تاخیر در زمان اجرا پروژه ها، صرف هزینه های گزاف و یا نارضایتی های اجتماعی به وجود آید. بر این اساس تحقیق حاضر تلاش دارد تا با کمک سه شاخص عمده‌ی فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی میزان مداخله‌پذیری بافت های فرسوده و ناکارآمد شهر قم را تعیین نماید تا هرگونه اقدام در این زمینه به شکل موثرتری صورت گیرد. البته رعایت مجموعه این معیارها به همراه زیر معیارهای آن باعث به وجود آمدن پیچیدگی‌هایی در امر تصمیم گیری می گردد. لذا به منظور تسهیل در امر تصمیم‌گیری، از روش فرایند تحلیل شبکه (anp) جهت دستیابی به اهداف تحقیق حاضر استفاده شده است. نتایج نشان می دهد از مجموع 76 هکتار مساحت منطقه 6 شهر قم، 3/20 درصد از مساحت آن دارای مداخله پذیری کم و 8/41 درصد دارای مداخله‌پذیری متوسط می باشد. در مقابل 9/37 درصد از مساحت منطقه‌ی یاد شده از مداخله پذیری بالایی برخوردار است که علت اصلی آن را می توان به سبب وجود اراضی بایر با وسعت زیاد، در داخل بافت عنوان کرد.