تحولات مورفولوژی زراعی سکونتگاه‌های روستایی دهستان صالحان (شهرستان خمین) دوره 85- 1341

مورفولوژی زراعی به عنوان جزیی از ساخت زراعی سکونتگاه‌های روستایی کشور تحول‌پذیر است. این تحولات که ماهیتی ساختاری-کارکردی دارد، پیوسته در حال وقوع است. امّا، در جریان اصلاحات ارضی ساخت زراعی تحولات ناگهانی و سریعی را تجربه نمود. به دنبال آن، مالکین افزایش یافتند، مکانیزاسیون وارد روستا شد و جامعه‌ی روستایی وارد مرحله‌ی جدیدی از صورت‌بندی اجتماعی- اقتصادی یعنی دنیای سرمایه‌داری (البته شبه سرمایه‌داری) شد. اگرچه، تحول خصیصه‌ی هر نظامی است، امّا پیامدهای حاصل از این تحولات حایز اهمیت است.این پژوهش، با هدف توصیف و تحلیل مورفولوژی زراعی در دهستان صالحان تحت تاثیر عوامل و نیروهای اجتماعی – اقتصادی انجام گرفته است. روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و برای جمعآوری اطلاعات از روش‌های کتابخانه ای و میدانی و ابزارهایی نظیر پرسشنامه و نقشه استفاده گردید. جامعه‌ی آماری مورد بررسی، دهستان صالحان (شهرستان خمین) می‌باشد که دارای 9574 نفر جمعیّت در سال 1385 بوده است. برای انتخاب روستاها و خانوارهای نمونه از روش‌های نمونه گیری طبقه‌بندی احتمالی و مکانی استفاده شده است. بر اساس این روش‌ها، 3 روستا (روستاهای میشیجان علیا، خراوند و دیوکن) و 174 بهره‌بردار انتخاب گردیدند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که مورفولوژی زراعی (اعم از اندازه قطعات، شکل قطعات و غیره) در جریان اصلاحات ارضی متاثر از تغییر در ساختار مالکیّت (بزرگ مالکی به خردهمالکی)، تغییر در منابع آب مورد استفاده و تغییر شیوه‌ی کشت (به عبارتی متاثر از تحول در نظام سنتی تولید) تحول یافته است که زمینه‌ساز افزایش درآمد و اشتغال روستاییان گردید.