ارزیابی و پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با استفاده از مدل AHP و عملگرهای منطق فازی در حوضه‌ی آبریز پشت تنگ سرپل ذهاب (استان کرمانشاه)

زمین لغزش به دلیل ماهیّت خطرناک خود در مناطق کوهستانی، معمولاً مورفولوژی را بطور ناگهانی به هم می‌زند و خسارت‌هایی عمده به مناطق مسکونی، جاده‌ها، زمین‌های کشاورزی و غیره وارد می‌آورد. در این مطالعه با استفاده از مدل ahp در محیط نرم‌افزار expert choice و عملگرهای منطق فازی با استفاده از نرم‌افزار idrisi به ارزیابی و پهنه‌بندی خطر زمین لغزش در حوضه‌ی آبریز پشت تنگ واقع در شمال شرقی شهرستان سرپل ذهاب واقع در استان کرمانشاه پرداخته شده است. مجموعاً 9 معیار اصلی (کاربری اراضی، خاک، نهشته‌های سطحی، خطوط همباران، پوشش گیاهی، شیب، ژیومورفولوژی، زمین شناسی و ارتفاع) مرتبط با وقوع پدیده‌ی زمین‌لغزش مورد بررسی قرار گرفتند. از میان عوامل مذکور شش عامل زمین‌شناسی، شیب، بارش، پوشش گیاهی، کاربری اراضی و ارتفاع به عنوان لایه‌های معنادار شناخته شدند. وزن‌دهی طبقات متغیّرها با استفاده از روش نسبت فراوانی، بر اساس درصد لغزش رخ داده در هر طبقه بین 0 و 1 تعیین گردید. در این تحقیق به منظور تهیه‌ی نقشه‌ی پهنه‌بندی خطر زمین لغزش از تابع عضویت j -شکل و اپراتور فازی گاما استفاده گردید و از این نظر منطقه مطالعاتی به صورت پهنه های خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد، از نظر خطر رخداد زمین‌لغزش طبقه‌بندی شد. همچنین صحت نقشه‌های حاصل با استفاده از نمایه جمع کیفی (qs) مورد ارزیابی قرار گرفت. با توجه به وزن نهایی هر عامل در مدل ahp 36% از مساحت حوضه از خطر زیاد و خیلی زیاد از لحاظ زمین‌لغزش برخوردار است. در حالی‌که اپراتور 7/0 در مدل فازی گاما حدود 67% از مساحت حوضه را در طبقات خطر زیاد و خیلی زیاد زمین‌لغزش نشان داد. ارزیابی مدل‌ها نشان داد که مدل فازی گامای 7/0 از دقت بیشتری نسبت به مدل ahp در تهیه‌ی نقشه‌ی خطر زمین‌لغزش در حوضه‌ی آبریز مورد مطالعه برخوردار است. بنابراین مدل فازی گاما بهترین شکل نقشه‌ی پهنه‌بندی خطر زمین لغزش را در منطقه‌ی مورد مطالعه ارایه داده است.