رفتار آبی رودخانه‌ی اوجان در شبکه‌ی ژیونروتیک

ماهیّت بیشتر رفتارهای هیدرولوژیکی رودخانه ها تابع شرایط اقلیمی و زمین شناسی حاکم بر محیط در زمان های گذشته است که با مطالعه‌ی آثار و شواهد پالیوژیومورفولوژی می توان به دلایل رفتار فعلی شبکه های آبی پی برد. جریان کلی رودخانه ها و سیلاب ها در حوضه‌ی رود اوجان (دشت آسپاس) جنوب شرقی- شمال غربی است، در حالی که جریان آب ها در شرق و غرب حوضه‌ی مورد مطالعه (دشت های نمدان و بکان) و بطور کلی در سیستم داربستی کُر شمال غربی- جنوب شرقی و برخلاف رود اوجان است. در این پژوهش به-دنبال پاسخ به این رفتارهای رودخانه‌ی اوجان در شبکه نروتیک در طول زمان بوده و در بررسی این رفتار به جای استفاده از روابط هیدرولوژی و نزولات جوی از روابط سیستم نرونتیک شبکه‌ی زهکش و ژیونرون های مجازی، توپوگرافی و زمین شناسی (شبکه‌ی عصبی) استفاده شد. دستاورد تحقیق نشان می‌دهد با تغییر اقلیم منطقه در کواترنر و آب شدن ورقه های یخی در میانه‌ی دشت، حوضه‌ی رود اوجان به عنوان یک توپوژیونرون ایزوله درآمده و حوضه‌ی آبی مستقلی را در حوضه آبی کُر به وجود آورده و در اثر پاره شدن حوضه از طریق تنگ بُراق به جمع آبراهه های رود کُر پیوسته است. بعد از مدّتی مخروط افکنه‌ی عظیمی در جنوب حوضه ایجاد و مانند یک سدِ مانع، از عبور جریان به سمت رودخانه‌ی سیوند (رودخانه زمان بیگ) جلوگیری کرده و حوضه به شکل پالیوتوپوژیونرون درآمده که در اثر تحولات بعدی استقلال نسبی خود را از دست داده و تبدیل به یک توپوژیونرون شده است.