نقش گسل تراستی سراوان در تشکیل و توسعه‌ی حوضه‌ی آبریز سراوان

تکامل حوضه‌های زهکشی ارتباطی تنگاتنگ با عوامل زمین‌شناسی و ژیومورفیک دارد. لذا بررسی ارتباط بین عوامل ساختاری گسل‌ها و تکامل حوضه‌های زهکشی در مطالعات هیدرولوژی و هیدروژیولوژی شایان توجه است. حوضه‌ی زهکشی سراوان حوضه‌ای کاملاً کشیده که در امتداد گسل سراوان گسترش یافته است. در این تحقیق روش بررسی شاخص‌های مورفومتریک و زمین‌شناسی در تکامل حوضه‌ی زهکشی به‌‌کار گرفته شده است. واضح است که مورفولوژی کنونی منعکس‌کننده‌ی تاثیر فرایندهای فرسایشی و زمین‌شناسی به ویژه در کواترنری بوده است. این حوضه واقع در جنوب شرق ایران و در فلیش‌های این ناحیه توسعه‌یافته است. زهکشی این حوضه به رودخانه‌ی ماشکید می‌پیوندد و نهایتاً به سمت پاکستان هدایت می‌شود. عوامل و پارامترهای مختلفی مثل توپوگرافی، لیتولوژی و ساختاری در تشکیل و توسعه‌ی حوضه‌های آبریز موثرند. یکی از عوامل مهم در توسعه‌ی این حوضه‌ی زهکشی، تکامل و فعالیّت گسل تراستی سراوان بوده است. گسل سراوان با روند n135-145 در حاشیه‌ی شمالی آبرفت‌های کواترنری این حوضه قرار دارد. شیب این گسل تقریباً هم جهت با لایه‌بندی فلیش‌ها و 45 تا 60 درجه به سمت شمال شرق است. حوضه‌ی آبریز سراوان یک حوضه‌ی کشیده با نسبت طول به عرض 07/5 است. نقشه‌ها و پروفیل‌های عرضی تهیه شده یک کج‌شدگی و ناتقارنی واضحی را در حوضه نشان می‌دهد. شاخص مورفومتریک کج‌شدگی حوضه (t) حداکثر 72/0 و در بخش آبرفتی حوضه حداکثر 83/0 است. شاخص ناتقارنی af نیز برابر 28/62 و در بخش آبرفتی این مقدار برابر 74/78 است. ناتقارنی آشکار حوضه و موقعیت گسل در حاشیه‌ی شمالی حوضه با وجود میانگین شاخصsmf برابر 42/1، نشان می‌دهد که گسل سراوان یک گسل نسبتاً فعال بوده است. این گسل در طیّ فرایند تکاملی خود توانسته است بر تشکیل و ریخت‌سازی حوضه‌ی آبریز سراوان نقش بازی کند. گسل‌های جوان‌تر شمالی- جنوبی با ساز و کار امتداد لغز راست‌گرد (مثل گسل گُشت) موجب انحنای مختصر در روند کلی آبرفت‌ها در طول حوضه‌ی آبریز شده‌اند.