تحلیل سینوپتیک سیستمهای گرد و غبار در غرب ایران

گرد و غبار یکی از پدیده های جوی است که آثار و پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی برجای می گذارد . به دلیل موقعیت جغرافیایی ایران در کمربند خشک و نیمه خشک جهان ،‌این کشور مکررا در معرض سیستمهای گرد و غبار محلی و سینوپتیک قرارمی گیرد . غرب ایران نیز با توجه به نزدیکی به بیابانهای کشورهای مجاور در معرض سیستمهای گرد وغبار متعددی می باشد . دراین مطالعه شرایط پیدایش و منشا سیستمهای گرد وغبار غرب ایران در بازه ی زمانی 5 ساله از سال 1983 تا 1987 بررسی شده است. داده های ساعتی گرد وغبار، قدرت دید ، رطوبت نسبی،‌ بارندگی ، باد و دیگر عناصر جوی مورد نیاز از سازمان هواشناسی کشور دریافت شده مورد استفاده قرار گرفته است . از نقشه های روزانه ی هوا در دو سطح زمین و سطح 500 هکتوپاسکال نیز استفاده شده است . نتایج حاصله نشان داد که ماه ژوئن یا 536 روز در دوره ی آماری از نظر فراوانی روزهای گرد وغباری و تعداد موج های هوای گرد وغباری را تجربه کرده است . ایستگاه دزفول با 4/137 روز بطور متوسط در همین دوره کمترین روزهای گرد وغبارترین ایستگاه و خوی با 6/2روز بطور متوسط کم گرد وغبارترین ایستگاهها بوده اند . همچنین مشخص گردید که پرفشار آزور همراه با سیستمهای مهاجر بادهای غربی،‌ مهمترین عوامل سینوپتیک تاثیرگذار برسیستمهای گرد وغبار منطقه به شمار می روند . فرودها و سیلکون های مهاجر زمانی به منطقه نفوذ می کنند که پرفشار جنب حاره ای آزور حضور نداشته و یا ضعیف می باشد . این سیستمها بسته به شرایط ، گاهی ایجاد گرد وغبار می نمایند و گاهی بارندگی و گاهی نیز توامان گرد وغبار و بارندگی ایجاد می کنند . اما زمانی که پرفشار آزور تقویت شده و بر منطقه حاکم می گردد؛ فروبارهای حرارتی در سطح زمین ایجاد می گردند که نقش زیادی در ایجاد گرد وغبارهای محلی دارند . با توجه به مسیر این سیستمها و نحوه ی قرارگرفتن فرودها و کم فشارها در روزهای مختلف ، مهمترین منبع گرد وغبار های وارد شده به غرب ایران ،‌صحرای سوریه ‌، صحرای نفوذ در شمال شبه جزیره ی عربستان و شمال صحرای کبیر آفریقا می باشد . بیشترین تاثیر کم فشارهای حرارتی شبه جزیره عربستان در گرد وغبار منطقه ای مورد مطالعه هم مربوط به زمانی است که آنها به ایران نزدیکتر بوده و همچنین توسط یک فرود مناسب در سطح بالا حمایت می شود به عبارت دیگر زمانی این اتفاق می افتد که این سیستمها ویژگی حرارتی - دینامیکی پیدا می کنند .