تحلیل سری های زمانی فشار مراکز الگوهای سینوپتیکی موثر بر بارش های فصلی ایران

در تحقیق حاضر، روند تغییرات سری های زمانی فشار سطح دریای مراکز مهمترین الگوهای سینوپتیکی تاثیرگذار بر بارش های فصلی ایران مورد بررسی قرار گرفته است. الگوهای مورد بررسی در این تحقیق، شامل پرفشار سیبری و کم فشار های مدیترانه، دریای سیاه و سودان در فصول بارشی زمستان (دسامبر تا فوریه) و بهار (مارس تا می) و کم فشار های مونسون و خلیج فارس در فصل تابستان (جولای تا آگوست) می باشند. 61 سال داده های ماهانه فشار سطح متوسط دریا در دوره ی 1948 الی 2009 میلادی از سایت سازمان هواشناسی و اقیانوس شناسی آمریکا با قدرت تفکیک 5/2 در 5/2 درجه جغرافیایی اخذ گردیدند.با تحلیل سری های زمانی داده های مذکور مشخص شد که در این منطقه اکثر الگوهای سینوپتیکی، به استثنای پرفشار سیبری در فصل بهار، در حال تضعیف هستند. نتایج نشان می دهند که در طیّ دوره ی یاد شده، میانگین فشار در الگوی زمستانی پرفشار سیبری تقریباً ثابت ولی در الگوی بهاره حدود 2 میلی بار افزایش یافته است. تقویت سامانه ی پرفشار سیبری در بهار می تواند موجب پدید آمدن گرادیان فشار در نواحی شمالی کشور و به تبع آن افزایش ناپایداری ها و بارش های بهاری گردد، همچنین مقادیر فشار در محدوده مرکزی سامانه های مدیترانه ای و سودانی افزایش یافته اند که می توانند از دو طریق کاهش فعالیت هر یک از سامانه های مذکور و عدم شکل گیری و یا کاهش تعداد سامانه های تلفیقی مدیترانه ای و سودانی، که نقش مهمی در بارش های کشورمان دارند، باعث کاهش بارش در کشور گردند. کم فشاردریای سیاه نیز در طیّ این مدت تضعیف شده است که با توجه به مسیر عبور سیکلون های دریای سیاه، موجب کاهش بارش در شمال غرب کشورمان می گردد. یافته های این تحقیق حاکی از تضعیف کم فشارهای مونسون (مستقر بر روی پاکستان و خلیج فارس) به ترتیب به میزان 8/3 و 2/1 میلی بار می باشد. دامنه و ضریب تغییرات فشار در دوره ی 20 ساله اخیر (2009-1990) در تمامی الگوهای مورد بررسی، به استثنای کم-فشار دریای سیاه در فصل زمستان، کاهش یافته است که با تضعیف کلی سامانه های مورد بررسی مطابقت دارد.