بررسی و تحلیل همدیدی سه رخداد تگرگ شدید در استان فارس

ریزش تگرگ های شدید نقش موثری در ایجاد سیلاب های ناگهانی داشته و خسارت های زیادی را به بخش کشاورزی ایران و استان فارس وارد می سازد. جهت مقابله با کاهش خسارت های ناشی از آن، شناخت شرایط همدیدی ایجاد این پدیده‌ی مخرب لازم است. جهت بررسی شرایط همدیدی و دینامیکی پدیده‌ی تگرگ در استان فارس از داده های روزانه‌ی بارش تگرگ 14 ایستگاه همدیدی استان فارس در یک دوره‌ی آماری 4 ساله (1388-1385) استفاده شد. سپس 3 نمونه از بارش های شدید تگرگ در منطقه در طول دوره‌ی آماری شناسایی و انتخاب گردید. سپس با استفاده از داده های مرکز ncep/ncar نقشه های همدیدی تراز دریا، 850 و 500 هکتوپاسکال ، وزش رطوبتی، اُمگا و چرخندگی در محیط نرم افزار grads و نیز با استفاده از نرم افزار gis نقشه‌ی توزیع بارش تگرگ در روز اوج بارش برای سه دوره‌ی انتخابی ترسیم شد. برای محاسبه‌ی شاخص های ناپایداری شولتر (si) و ویتینگ (ki)، از داده های جو بالای ایستگاه شیراز استفاده شد. سرانجام با استفاده از نقشه ها و داده های مذکور، شرایط همدیدی و الگوهای ریزش تگرگ در هر دوره‌ی انتخابی در منطقه مشخص گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که در هر سه دوره‌ی انتخابی ریزش تگرگ در استان در فروردین‌ماه و در اثر تشکیل و تقویت کم فشار بریده (سردچال) در سطح 500 هکتوپاسکال و ایجاد کم فشار و ناپایداری در سطح دریا می باشد. بررسی الگو های جوّی نشان داد که عامل ایجاد این پدیده در منطقه، نتیجه‌ی تقویت و گسترش سامانه های کم فشار واقع در شرق دریای سرخ و عربستان است. این سامانه های کم فشار با عبور از روی آب های جنوبی کشور، رطوبت کسب کرده و در نواحی مرکزی، جنوب غربی و منطقه‌ی مورد مطالعه ایجاد ناپایداری و ریزش تگرگ می کنند. همچنین ریزش هوای سرد از لایه‌های میانی جو توسط پدیده‌ی سردچال، شرایط گسترش این سامانه های کم فشار جنوبی و شکل گیری جریان های ناپایدار و حرکت آن به سوی ایران و منطقه را فراهم می کند. بنابراین، ریزش هوای سرد از ترازهای میانی همراه با تغییرات شدید دما در لایه های بالایی و پایینی جو، باعث ناپایداری و صعود شدید هوا، تشکیل ابرهای کومولونیمبوس و ریزش شدید تگرگ در دوره های انتخابی در استان فارس شده است