شناسایی تغییرات شروع، پایان و طول دوره فصل برف گیری در ایران به کمک داده های سنجنده‌ مودیس

هدف از پژوهش حاضر واکاوی شروع، پایان و طول دورۀ فصل برف گیری در ایران است. برای این منظور، داده‌‌های روزانۀ «سنجندۀ مودیس» برای بازۀ زمانی 1/1/1379 تا 29/12/1399 در تفکیک مکانی 500 متری، از تارنمای ناسا دریافت گردید. در گام اول، به کمک پالایه های زمانی و مکانی اثر ابرناکی از داده های اولیه حذف گردید و در گام بعدی، چیدمان داده ها از مبدا اول فروردین به سال آبی؛ یعنی اول ماه مهر تبدیل شد و برای هر سال آبی، ماتریسی در ابعاد 7541502 × 365 ساخته شد که سطرها نمایندۀ هر روز سال و ستون ها نمایندۀ یاخته های مکانی بود و در مرحلۀ بعدی، اولین روزی که یک یاخته پوشیده از برف شده بود (بر پایۀ روزهای سپری شده از اول مهر) برای هر سال آبی استخراج شد. این فرآیند، به تفکیک هر سال آبی انجام گرفت و در نهایت، ماتریسی در ابعاد 7541502 × 20 ساخته شد که سطرها نمایندۀ اولین روزی است که «سنجندۀ مودیس» بر روی یک یاخته، برف گزارش کرده است و ستون ها نیز نمایندۀ یاخته های مکانی بود. همین فرآیند برای محاسبۀ پایان فصل برف گیری انجام گرفت با این تفاوت که به جای محاسبۀ اولین روزی که یک یاخته پوشیده از برف شده است، آخرین روزی که یک یاخته پوشش برف گزارش کرده و پس از آن دیگر برفی بر روی آن ثبت نشده است، محاسبه گردید. یافته‌ها نشان می‌دهد به طور کلی در بخش‌های غربی، شروع فصل برف‌گیری در حال کشیده شدن به سوی زمستان است اما در بخش‌های شمال‌ غرب کشور، در دامنه‌های شمالی البرز و در بخش‌هایی از زاگرس جنوبی، شروع فصل برف‌گیری در حال پیشروی به سوی فصل پاییز است. در بسیاری از مناطق مرتفع غربی، شمال‌ غربی و همچنین بر روی رشته‌کوه‌های البرز، پایان فصل برف‌گیری در حال پیشروی به سوی اواخر زمستان و فصل بهار است.

identifying changes in the beginning end and length of the snow season in iran using modis data

the purpose of this research is to analyze the beginning, end and length of the snow season in iran. for this purpose, daily data from the modis, spanning from 20/03/2000 to 19/03/2020, was obtained from the nasa website at a spatial resolution of 500 meters. first, temporal and spatial filters were applied to eliminate the impact of cloudiness on the data. furthermore, the first day when a cell was reported to have snow cover (based on the elapsed days since the start of mehr) was determined for every water year. this process was conducted separately for each water year, ultimately yielding a matrix of dimensions 20 × 7541502, where each row represented the first day that the modis detected snow on a given cell, and each column represented a spatial cell. similarly, the same procedure was employed to calculate the end and length of snow season. the findings indicate that, in general, the beginning of snow season is shifting towards the winter season in the western parts of the country. conversely, in the northwestern regions, including the northern slopes of alborz and certain areas of the southern zagros, the beginning of snow season is transitioning towards the autumn season. moreover, in many highland areas in the west and northwest, as well as on the alborz mountain range, the end of the snow season is progressively occurring towards late winter and spring.