پهنه‌بندی توان سرزمین برای خدمات اکوسیستمی اکوتوریسم (شهرستان قوچان، استان خراسان رضوی)

طبیعت همواره خدمات متنوعی به انسان ارائه می‌‌دهد که خدمات اکوسیستم نام دارد. شناخت توان سرزمین کمک می‌‌کند تا برای بهره‌وری بهینه از خدمات اکوسیستمی سرزمین، برنامه‌‌ریزی و مدیریت صحیح شود. یکی از انواع خدمات اکوسیستم، خدمات فرهنگی اکوسیستم نام دارد که اکوتوریسم در این دسته‌بندی قرار می‌‌گیرد. هدف این پژوهش، پهنه‌بندی توان سرزمین برای خدمت اکوسیستمی اکوتوریسم در شهرستان قوچان است. روش پژوهش براساس تصمیم‌‌گیری چندمعیاره است. در این تحقیق، پس از شناسایی معیارهای محیط زیستی موثر در پهنه‌بندی (ارتفاع، شیب، جهت شیب، زمین‌شناسی، خاک، فاصله از رودخانه، کاربری اراضی، فاصله از جاده و فاصله از سکونتگاه)، لایه‌های موردنظر وارد نرم‌افزار آرک‌مپ شد، سپس ضریب اهمیت معیارها حاصل از روش ای‌اچ‌پی اعمال و نرمال‌سازی لایه‌ها با منطق فازی انجام شد. درنهایت با روی‌هم‌اندازی و تلفیق تمامی لایه‌‌ها، پهنه‌های عالی، متوسط و ضعیف برای فعالیت‌های اکوتوریستی شهرستان مشخص شد. یافته‌ها نشان می‌دهد، 31 درصد از پهنۀ مورد مطالعه به‌لحاظ توان اکولوژیکی برای ارائۀ خدمت اکوسیستمی اکوتوریسم در طبقۀ عالی و 47 درصد در طبقۀ متوسط قرار دارد که بیانگر ظرفیت قابل‌توجه منطقه برای برنامه‌ریزی اکوتوریستی است که می‌‌توان روی پهنه‌های با ارزش عالی در‌جهت بهبود اقتصاد مردم محلی با حفظ محیط زیست بهره‌‌وری پایدار به عمل آورد.

zoning land suitability for ecotourism ecosystem services case study: ghoochan, khorasan-e-razavi province

various services which are provided by nature for humans are called ecosystem services. planning and managing for optimal productivity of the land ecosystem services is done with help of knowing the land suitability. one of the types of ecosystem services is called ecosystem cultural services and ecotourism is included in this category. the purpose of this research is zoning land suitability for the ecotourism ecosystem service in ghoochan city. the research method is based on multi-criteria decision making. after identifying the effective environmental criteria in zoning (height, slope, aspect, geology, soil, distance from the river, land use, distance from the road and distance from the settlement), the desired layers are entered into the arcmap software, then the ahp method was applied to evaluate relative importance among all the criteria and the normalization of the layers was done with fuzzy logic. finally, by overlapping and combining all the layers, excellent, medium and weak areas for the ecotourism activities in the city were determined. the findings show that 31% of the studied area is in the high class and 47% in the medium class in terms of ecological capacity to provide eco-tourism ecosystem service, which indicates the significant capacity of the region for ecotourism planning. it has made possible the sustainable productivity on areas with the high potential to promote the economy of the local people while preserving the environment.