آستانه‏های هیدرولوژیک حوضۀ آبی ارومیه

فضا، قلمرو چندبُعدی و بی‌حدومرزی است که موقعیت نسبی پدیده‌ها در آن منعکس می‌شود. در طی چند دهۀ اخیر سطح آب دریاچۀ ارومیه به‌عنوان یک دستگاه جغرافیایی و سیستم پیچیده متاثر از برخی از عوامل طبیعی و انسانی، به‌شدت کاهش پیدا کرده است. درجهت بررسی آستانۀ ذخیرۀ آب سدها در کاهش تراز آب دریاچۀ ارومیه، ابتدا بانک داده‏های مورد نظر تهیه شد: (dem حوضه، داده‌های ایستگاه‌های کلیماتولوژی، دبی ایستگاه‏های هیدرومتری و اطلاعات سدها). روابط خطی بین ارتفاع و دما و بارش و ارتفاع در نرم‌افزار spss برآورد شد، با درنظرگرفتن ایستگاه‌های کلیماتولوژی و سدها به‌عنوان نقطۀ خروجی، زیرحوضه‏های متعددی استخراج شد و حجم ورودی آب به داخل حوضه‏های فاقد ایستگاه هیدرومتری، با استفاده از روش جاستین برآورد شد. همچنین درصد دبی سالانه نسبت‌به بارش سالانه و تغییرات حجم ذخیرۀ آب سدها تجزیه‌وتحلیل شد. نتایج دال بر این است که حجم مخزن 46 سد در 12 زیرحوضه (1628.68 میلیون مترمکعب) حدود 21 درصد از حجم کل رواناب حوضه را به خود اختصاص داده‌اند، این عدد تا سال 1996 سدها 13 درصد بوده و در سال 2013 به 21.8 درصد رسیده است. در سال 1970 با ساخت سد مهاباد با حجم مخزن 197.8 میلیون مترمکعب، حجم مخزن سدها از آستانۀ محیطی گذشته و کاهش تراز آب دریاچه، غیرقابل‌بازگشت به گذشته شده است. بررسی حجم مخزن سد باتوجه ‏به  حجم آبگیری و حجم بارش حوضه‌ای سدها بیان‌کنندۀ این است که از مجموع 41 سد، مخزن 28 سد متناسب با پتانسیل بارشی حوضه ساخته ‌شده است. نسبت حجم مخزن به حجم بارش 33 سد، شرایط خیلی مطلوب و 6 سد، شرایط مطلوب دارند.

hydrological thresholds of urmia water basin

space is a multidimensional, boundless realm in which the relative position of phenomena is reflected. during the last few decades, the water level of lake urmia has decreased drastically. lake urmia, as a geographical device and a complex system, has been affected by natural and anthropogenic factors, as visible and hidden layers. in order to check the water storage threshold of dams in reducing the water level of lake urmia, we first prepared the desired data bank: dem of the basin, data from climatology stations, discharge of hydrometric stations and dam information. we estimated the linear relationships between altitude and temperature and precipitation and altitude in spss software. considering climatology stations and dams as output points, we extracted several sub-basins. we estimated the volume of water inflow into the basins without a hydrometric station using justin’s method; we also analyzed the percentage of annual discharge compared to annual precipitation and changes in the water storage volume of dams. the results indicate that the reservoir volume of 46 dams in 12 sub-basins (1628.68 million cubic meters) accounts for about 21% of the total volume of basin runoff; this number was 13% until 1996 and reached 21.8% in 2013. in 1970, with the construction of the mahabad dam with a reservoir volume of 197.8 million cubic meters, the reservoir volume of the dams exceeded the environmental threshold; it caused the lake’s water level to decrease irreversibly. examining the volume of the dam reservoir according to the volume of water intake and the volume of rainfall in the basins of the dams shows that out of the 41 dams, the reservoirs of 28 dams are built according to the rainfall potential of the basin. the ratio of reservoir volume to rainfall volume of 33 dams has very favorable conditions, and 6 dams have favorable conditions.