ارزیابی قابلیت اکولوژیک اراضی شهرستان فیروزآباد برای استمرار و گسترش فعالیت‌های کشاورزی و مرتع‌داری

کشاورزی فشرده و بهره‌برداری بی‌رویه از مراتع، موجب کاهش حاصلخیزی اراضی مستعد کشاورزی، افت کیفیت مراتع و تخریب محیط‌زیست شهرستان فیروزآباد شده است. بروز خشکسالی‌های مستمر و کاهش تراز آب زیرزمینی نیز فعالیت‌های بخش کشاورزی این شهرستان را تحت‌الشعاع قرار داده است؛ بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی قابلیت اکولوژیکی منطقه برای استمرار و گسترش فعالیت‌های کشاورزی و مرتع‌داری انجام شد. با درنظرگرفتن مولفه‌های ارتفاع از سطح دریا، جهت جغرافیایی، درصد شیب، پوشش گیاهی، اقلیم، بافت خاک، میزان زهکشی خاک، حاصلخیزی خاک، فرسایش‌پذیری خاک و میزان آب، نسبت‌به ارزیابی قابلیت اکولوژیک اقدام شد. در نهایت، با استفاده از روش‌های ترکیب خطی وزنی (wlc) و میانگین وزنی رتبه‌بندی‌شده (owa)، مناطق مستعد کشاورزی و مرتع‌داری شناسایی شدند. یافته‌های پژوهش نشان داد که تنها بخش محدودی از اراضی شهرستان برای انجام فعالیت‌های کشاورزی و مرتع‌داری مناسب هستند. بر اساس ارزیابی‌های انجام‌شده به روش‌های wlc و owa به‌ترتیب 28.7 و 12.6 درصد از مناطق از ظرفیت متوسطی برای زراعت، باغداری و مرتع‌داری برخوردارند. این در حالی است که به‌ترتیب 71.1 و 84.6  درصد از اراضی شهرستان، دارای توان ضعیف یا فاقد توان لازم برای انجام فعالیت‌های کشاورزی و مرتع‌داری هستند. با توجه به یافته‌ها، باید از توسعۀ کشاورزی فشرده در منطقه اجتناب شود. همچنین در مناطق دارای توان اکولوژیکی متوسط می‌بایست به کاشت متناوب محصولات کشاورزی، گسترش باغات کشاورزی و توسعۀ منطقی فعالیت‌های مرتع‌داری بسنده شود. در مناطق دارای توان ضعیف نیز نه‌تنها باید از توسعۀ زراعت‌های آبی خودداری شود، بلکه می‌بایست نسبت‌به اجرای برنامه‌های مربوط به مدیریت مراتع نیز اقدام شود.

assessing the ecological potential of firouzabad county for the continuation and development of agricultural and rangeland management asctivities

intensive agriculture and overgrazing have reduced the fertility of agricultural lands, reduced the quality of pastures and degraded the environment. the occurrence of frequent droughts, declining groundwater levels, reduced soil fertility, and degraded rangeland quality have increased the vulnerability of the agricultural and livestock production sectors in this county. therefore, this study was aimed at investigating the ecological potential of the region for the continuation and development of agricultural and rangeland management activities. using the variables of altitude, geographical direction, slope, vegetation, climate, soil texture, soil drainage, soil fertility, soil erodibility, and water level, suitable areas for agricultural and livestock rearing activities were identified. finally, weighted linear combination (wlc) and ordered weighted averaging (owa) models were applied to identify the ecological potential of firouzabad county for agricultural and rangeland management activities. findings revealed that only a limited part of the lands were suitable for agriculture and livestock rearing. according to the wlc and owa models, 28.7% and 12.6% of the areas had a moderate capacity for agriculture, horticulture, and rangeland management, respectively. however, 71.1 and 84.6% of the firouzabad lands had poor or no capacity for agricultural and livestock rearing activities. based on the findings, development of intensive agriculture should be avoided. also, in areas with moderate ecological potential, intermittent cultivation of agricultural products, expansion of gardens and rational development of rangeland activities should be considered. also, irrigated agriculture should be avoided in areas with weak ecological potential, and rangeland management should be practiced.