بررسی تغییرات هیدرولوژیکی و مورفولوژیکی رودخانۀ گیوی‌‌چای ناشی از احداث سد گیوی

مسیر رودخانه‌‌ها تحت‌تاثیر عوامل مختلف، در معرض تغییر و تحول هستند و این تغییرات می‌‌تواند بر سازه‌‌های بناشده در حاشیۀ رودخانه‌‌ها، زمین‌‌های کشاورزی و غیره آثار منفی بگذارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی تغییرات شاخص‌‌های آب‌شناختی و ریخت‌‌شناسی گیوی‌‌چای، به‌ویژه در رابطه با احداث سد، در طی دورۀ زمانی (2019-2000)، با استفاده از تصاویر لندست هفت و هشت، نقشه‌‌های توپوگرافی، زمین‌‌شناسی، داده‌‌های هیدرولوژیکی و میدانی است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از محاسبۀ شاخص‌‌های هیدرولوژیکی و تحلیل آزمون آماریt ، از‌لحاظ 15 شاخص‌‌، شامل: q5، q10،q15 ، q35، q45، q50،q65 ، q90، دبی نرمال پرآبی، دبی حداکثر، دبی میانگین، دبی عادی، دبی میانه، دبی مد و دبی سالانه، تفاوت معناداری، بین دو ایستگاه آبگرم (در بالادست) و ایستگاه فیروزآباد (در پایین‌‌دست)، در بازۀ زمانی مورد مطالعه دیده می‌‌شود. نتایج حاصل از محاسبۀ شاخص‌‌های مورفولوژیکی نیز نشان داد، میانگین ضریب خمیدگی در بازۀ اول در سال 2000، 1.48 بوده و در سال 2019 به مقدار 1.40 کاهش یافته‌است؛ اما در بازۀ دوم مقدار ضریب خمیدگی از 1.23 به 1.25 و در بازۀ سوم از 1.85 به 1.86 و در بازۀ چهارم از 1.15 به 1.18 افزایش یافته‌است. در بازۀ اول زاویۀ مرکزی پیچان‌‌رودها از 219.99 به 189.73 کاهش یافته‌است و در سایر بازه‌‌ها شاهد روند افزایشی زاویۀ مرکزی در طی دورۀ مطالعاتی هستیم. بازۀ اول و سوم در هر دو دوره، به‌صورت پیچان‌‌رود بسیار توسعه‌‌یافته و بازۀ چهارم، از نوع پیچان‌‌رود توسعه‌‌یافته است؛ ولی در بازۀ دوم، نوع بازه از پیچان‌‌رود توسعه‌‌یافته به بسیار توسعه‌‌یافته تغییر یافته‌است و زاویۀ مرکزی از 143.82 به 163.50 رسیده‌است. درحالت کلی، تغییرات پلان‌‌فرم رودخانۀ گیوی، به‌صورت گسترش مئاندر‌‌های موجود، جابه‌‌جایی مسیر، افزایش انحنا و تشکیل مئاندرهای کوچک بوده و شکل‌‌گیری الگو و دینامیک

Investigation of Hydrological and Morphological Changes in Givi chay Due to the Construction of Givi Dam

In this research, we have used images of eight and seven Landsat, topography and geology maps, hydrological and field data. First, in order to investigate the hydrological changes in the study area, the data between the two Abgarm and Firouzabad stations, using the 27 hydrologic indicators, was investigated. In the next step, the ttest was used to analyze the significance of hydrologic changes. Then, using water indicators, the river route was extracted from satellite imagery. In the next step, the river was divided into four intervals and eight routes, and river geomorphology parameters including curvature coefficient, central angle and sinusoidal coefficient of path were measured.According to the results of this study, the construction of the Givi dam and its associated implications have exacerbated the hydrological changes followed by river morphological changes. The maximum effect of dam construction was on maximum flow changes, which decreases peak flow after water absorption, and decreases the amount of sediment input downstream in the second interval by sediment trapping by Givi dam. Therefore, reducing the sediment load increases the transfer capacity by the outlet water from the dam, resulting in increased wear and tear strength and substrate digging in the second interval. In the third interval, the erosion is increasing, leading to the formation and development of the meander pattern. In the fourth interval and at a distance from the dam, the depth and width of the bed decreases due to sedimentation.