ارزیابی نقش شهرها در توسعۀ پایدار روستاهای پیراشهری با رویکرد سناریونویسی مطالعۀ موردی: شهر خرم‌آباد و روستاهای پیرامون

امروزه نقش شهرها در توسعۀ روستاهای پیرامون خود پررنگ‌تر از گذشته شده است و شهرها، اثرگذاری مستقیمی در توسعۀ پایدار روستاهای پیرامونی خود در زمینه‌‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی ایفا می‌‌کنند؛ بنابراین با توجه به این موضوع، پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل ساختار و رویکرد سناریو مبنا به‌دنبال تحلیل و ارزیابی نقش شهر خرم‌آباد به‌عنوان هستۀ اقتصادی و جمعیتی ناحیه‌‌ای در توسعۀ پایدار روستاهای پیرامون خود است. برای گردآوری داده‌ها و اطلاعات موردنیاز از روش‌‌های کتابخانه‌‌ای و دلفی (نظرخواهی از کارشناسان) جمع‌آوری ‌شده است. نمونۀ آماری 30 نفر از کارشناسان و پژوهشگران حوزۀ مربوط انتخاب شده است (15 کارشناس در حوزۀ مسائل شهر و 15 کارشناس در حوزۀ مسائل روستا). برای تحلیل داده از روش تحلیل اثرات متقابل متغیّرها نرم‌افزار micmac و برای تدوین سناریوها از نرم‌افزار morphol استفاده ‌شده است. سپس از بین پنج هزار سناریوی دارای اعتبار، 10 سناریو با اینرسی بالا انتخاب شد. در بین ده سناریو؛ دو سناریو با بالاترین درصد احتمال وقوع و تکرار بالا 90 درصد مورد تحلیل قرار گرفت. درنهایت نتایج تحقیق نشان داد که شهر خرم‌آباد در وضعیت کنونی و آینده (براساس سناریوها) تاثیر چندانی در توسعۀ پایدار روستاهای پیرامون خود نمی‌‌تواند داشته باشد. به‌‌طوری‌‌که تعداد سناریوهای بحرانی با 8 تکرار با سناریوهای مطلوب (8 تکرار) برابری می‌‌کند و «ضعف در زمینۀ امور خدمات بهداشتی و درمان»، «نبود برنامه‌ریزی مناسب برای استفاده از ظرفیت گردشگری»، «کمبود بودجه و اعتبارات»، «ضعف زیرساختی راه‌های ارتباطی و آسفالت جاده‌‌ها» و «عملی‌نشدن برنامه‌‌های طرح‌‌ هادی روستاها به‌دلیل کمبود اعتبارات»، در عدم‌توسعۀ پایدار این روستاها کاملاً در سناریوها مشهود است و البته مشخص است که چنانچه شهر خرم‌آباد به‌عنوان مرکزیت اقتصادی و جمعیتی ناحیه در زمینۀ شاخص‌های توسعۀ پایدار رشد مثبت داشته باشد، به‌عنوان موتور محرک بر توسعۀ پایدار این روستاها اثرگذار خواهد بود.

Analyzing and evaluating the role of cities in the sustainable development of Piranshahr villages with a scenario writing approach

Therefore, according to this issue, the present study seeks to analyze and evaluate the role of Khorramabad as a regional economic and demographic core in the sustainable development of the surrounding villages using structural analysis and scenariobased approach. The sample was selected from 30 experts and researchers in the field (15 experts in the field of urban issues and 15 experts in the field of rural issues). MICMAC software was used to analyze the data, and Morphol software was used to formulate the scenarios. Out of five thousand scenarios with validity, ten scenarios with high inertia were selected. Among these ten scenarios, two scenarios with the highest probability of occurrence and a high frequency of 90% were analyzed. Finally, the results showed that the city of Khorramabad could not have a significant impact on the sustainable development of the surrounding villages in the current and future situation (based on scenarios). The number of critical scenarios with frequency 8 equals the optimal scenario with frequency 8. Weakness in health care, lack of proper planning for tourism capacity utilization, lack of funds and validities, infrastructureto implement rural development plan programs due to lack of funding are evident in the lack of sustainable development of these villages in the scenarios. It is clear, however, that if the city of Khoramabad has a positive growth as an economic and demographic center of the region in terms of sustainable development indicators, it will have an impact on the sustainable development of these villages.