ارزیابی فعالیت زمین‌‌ساختی حوضۀ آبریز قروه- دهگلان با استفاده از شاخص‌‌های ژئومورفیک

ریخت زمین‌ساخت اشکال ایجاد شده بر روی زمین که بر اثر مکانیسم‌های زمین‌ساختی ایجاد شده‌اند را مورد مطالعه قرار می‌دهد. به منظور بررسی زمین‌ساخت فعال از شاخص‌های ریخت‌زمین‌ساختی حوضه آبریز استفاده می‌شود. منطقه مورد مطالعه بخشی از حوضه آبریز سفیدرود می‌باشد. با توجه به این‌که تاکنون در گستره مورد بررسی ارتباط بین زمین‌ساخت فعال و ژئومورفولوژی مورد مطالعه قرار نگرفته است، بنابراین بررسی مورفومتری به ‌منظور شناسایی تاثیر زمین‌ساخت فعال بر منطقه ضروری به نظر می‌رسد. با تعیین فرآیندهای فعال در حوضه قروه دهگلان، میتوان تا حدودی از خسارت‌های ناشی از بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله جلوگیری کرد. در این تحقیق حوزه آبریز قروه دهگلان با استفاده از پنج شاخص ژئومورفیک برجستگی نسبی (bh)، شاخص تراکم زهکشی (dd)، شاخص ضریب شکل (ff)، انتگرال و منحنی هیپسومتری (hi) و شاخص گرادیان طولی رود (sl) مورد بررسی قرار گرفته است. در ابتدا با استفاده از نرم‌افزار arc gis و افزونه archydro زیر حوضه‌ها و آبراهه‌های گستره مورد مطالعه استخراج گردید. برای محاسبه شاخص‌ها در هر زیر حوضه از نقشه‌های توپوگرافی با مقیاس 1:25000، نقشه‌های زمین‌شناسی 1:100000 و مدل رقومی ارتفاعی (dem) 30 متر استفاده شد و برای هر شاخص نقشه پهنه‌بندی در گستره مورد بررسی در پنج رده تهیه گردید. در نهایت با توجه به مقادیر محاسبه شده برای هر شاخص، شاخص زمین‌ساخت فعال نسبی (iat) برای هر زیرحوضه محاسبه گردید. با توجه به شاخص (iat) نقشه پهنه‌بندی سطح فعالیت زمین‌ساختی کل رسم شد و گستره مورد بررسی به چهار رده فعالیت زمین ساختی بسیار بالا، بالا، متوسط و کم تقسیم گردید. نتایج حاصل از این پژوهش فعالیت زمین‌ساختی بالا را در منطقه مورد مطالعه نشان می‌دهد که به دلیل فعالیت گسل‌های موجود در منطقه می‌باشد. از مهم‌ترین گسل‌های واقع در منطقه می‌توان گسل‌های بنهآباد، سورمه علی، پریشان، گسل محمودآباد، گسل سیاه و گسل خلخال را نام برد.

Assessment of tectonic activities of Ghorveh- Dehgolan basin by using geomorphic indices

The morphotectonic indices of the basin are used to investigate the active tectonics. The study area is part of the Sefidrud basin. In this study, to assess tectonic activities in the Ghorveh Dehgolan basin, five morphometric indices of the Relative relief (Bh), Drainage density (Dd), Form factor (Ff), Hypsometric integral and curve (Hi), and Stream gradient index (SL) have been assessed. First, sub basins and streams were extracted by using geographic information systems (GIS) and using hydrological functions of GIS (Arc Hydro). To calculate indices in each subbasin, Topographic maps with scale 1:25000, geology maps 1: 100000 and digital elevation map (DEM) with a horizontal resolution of 30 m were used and for each index, the zoning map of the current tectonic activity level in the study area in five categories was plotted. Finally, according to the calculated values for each index, the relative active tectonic index (Iat) for each subbasin was calculated. According to (Iat) index, the zoning map of total tectonic activity level was plotted and the study area was divided into four classes of tectonic activity. Class 1 (very high tectonic activity), class 2 (high tectonic activity), class 3 (intermediate), class 4 (low), class 5 (very low tectonic activity). The results of this study indicate high tectonic activity in the study area that is due to faults activity in the area. Bane abad, Sormeh ali, Parishan, Mahmud abad, Siah and Khalkhal faults are some of the most important faults in this area.