ارزیابی تاثیر موقعیت مرزی بر پایداری توسعه در نواحی روستایی مورد مطالعه: مناطق روستایی بخش مرزی بَم‌پشت از توابع شهرستان سراوان

پژوهش حاضر مطالعه‌ای پیرامون مناطق روستایی بخش بَم‌پشت از توابع شهرستان سراوان در استان سیستان و بلوچستان، در مجاورت مرز پاکستان و ارزیابی تاثیر موقعیت مرزی سکونتگاه‌های روستایی این منطقه بر وضعیت توسعه‌ای آنها بویژه در ابعاد اقتصادی است. جامعۀ آماری تحقیق خانوارهای روستاهای منطقه بوده‌اند. تعداد 342 سرپرست خانوار از 25 روستای بالای 20 خانوار منطقه به عنوان نمونه آماری تعیین و با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی انتخاب شدند و با انجام عملیات میدانی، داده‌های مورد نیاز گردآوری گردید. متغیر وابسته تحقیق، سطح توسعه‌یافتگی روستاهای مورد مطالعه بوده که بطور نسبی و با استفاده از روش‌های ارزیابی چندمعیاره سنجیده شده است. متغیرهای مستقل، علاوه بر جمعیت و فاصله روستاها تا مرز و تا مرکز بخش، وضعیت اقتصادی، اقتصاد مرزی، مبادلات مرزی، امنیت مبادله و دسترس‌پذیری بوده‌اند. داده‌های مربوط به این متغیرها در سطح سرپرستان خانوارها گردآوری شده و برای تغییر سطح سنجش، با میانگین‌گیری از زیرنمونه‌های مربوطه در سطح روستا خلاصه‌سازی شده‌اند. بر اساس نتایج، سطح توسعه‌یافتگی 84 درصد از روستاهای مورد مطالعه متوسط و کمتر بوده و اقتصاد مرزی با وجود نقش پررنگی که در معیشت خانوارهای جامعه مورد مطالعه داشته، تاثیری در توسعه روستاها نداشته است. به علاوه، انجام فعالیت‌های اقتصادی مرزی رابطه معنی‌دار معکوسی با امنیت مبادله و دسترس‌پذیری داشته است. دلیل این امر آن است که این فعالیت‌ها، بدون پشتوانه‌های ساختاری و عمدتاً از مجاری غیررسمی و بصورت قاچاق انجام می‌شود و چنانچه منفعتی داشته باشد کاملاً شخصی بوده و بهره‌ای برای توسعه منطقه یا بهبود اوضاع جامعه نخواهد داشت.

Assessing the impact of frontier situations on development sustainability in rural areas (Case study: Bamposht borderline district, Saravan County)

The research is a study on rural areas of Bamposht district from Saravan County in Sistan and Baluchestan province and assesses the impact of the borderline situation of rural settlements upon their developmental status. The statistical population consisted of the villages’ households. Totally 342 householders from 25 villages of more than 20 households were selected as a statistical sample by stratified random sampling. Data gathered via field operations. The dependent variable of the research is the level of development of studied villages, which has been measured comparatively by using the multicriteria evaluation methods. Moreover, independent variables were contained population and the distance between village’s border and district center, economic status, border economies, border exchanges, exchange security and accessibility. Data has been collected at the level of the household heads and has been summarized in order to change the measurement level by averaging the relevant subsamples at the village level. According to the results, the developmental level of 84% of the studied villages was moderate and lower, and the border economy has not have any effect on rural development, despite the high role played by the livelihoods of the studied communities. In addition, border economic activities has have a significant negative relationship with security of exchange and accessibility. Because of it, these activities are performed without structural backbones, mainly from unofficial channels and smuggling; and if they are beneficial activities, they are completely personal and will have no interest for developing the region or improving the situation of the community.