شناسایی و برنامه‌‌ریزی استراتژیک ارتقاء توان روستاهای دارای نقش مرکزیت در راستای توسعۀ منطقه‌ای (مطالعۀ موردی: شهرستان سروآباد استان کردستان)

محدودیت‌های خدماتی و سرمایه‌گذاری در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران از یک سو و از سویی دیگر، رویکرد جدید در برنامه‎ریزی منطقه‌ای، تحقق توسعه پایدار منطقه‌ای را نیازمند انجام دو اقدام عمده نموده‌است؛ در ابتدا اینکه، توسعه‌ای غیرمتمرکز بر مبنای عدالت فضایی شکل‌گیرد، در این راستا؛ نیاز به ایجاد یک سلسله مراتب فضایی از ارتباطات متقابل نقاط بر مبنای میزان توانمندی و پایداری آنها بوده و بایستی مراکزی پایدار و توانمند در راستای ایفای نقش مرکزیت و هدایت جریان توسعه به نقاط با توان و میزان پایداری کمتر، ایجاد و مورد حمایت قرارگیرند تا این چنین، یک فضای عملکردی مطلوب شکل گیرد. همچنین؛ بایستی برنامه‌ای مدون و کارآ مطابق با وضع موجود و آینده مطلوب دست یافتنی، متناسب با توانمندی‌‌ها به منظور افزایش توان نقش آفرینی این مراکز در عرصه منطقه‌ای تدوین گردد. در این راستا نیز، هدف پژوهش حاضر در دو عرصه مذکور بوده بگونه‌ای که با سنجش میزان پایداری روستاهای شهرستان سروآباد، روستاهای دارای توان در جهت ایفای نقش مرکزیت در نظام سلسله مراتب فضایی مکانی شهرستان، شناسایی و با تدوین برنامه استراتژیک، جهت و نحوه عملکرد این مراکز در راستای ایفای مطلوب این نقش، مشخص گردید. پژوهش کاربردی حاضر، از حیث روش انجام؛ توصیفی – تحلیلی بوده که جهت گردآوری داده‌ها از روش اسنادی و پیمایشی، بهره‎گرفته‌است. داده‌های حاصله از طریق اطلاعات سرشماری 1395 نواحی روستایی شهرستان سروآباد، قضاوت شفاهی گروه دلفی و بازدیدهای میدانی حاصل آمد و تجزیه و تحلیل آنها با بهره‌گیری از تکنیک تاپسیس، ابزارهای آمار فضایی(شاخص خودهمبستگی موران، لکه‌های داغ)، مقایسه دودویی و برنامهریزی استراتژیک، نشان داد روستاهای بیساران، دزلی، پایگلان، قلعه جی، سلین، درکی، حسین‌آباد، بلبر و رزاب، پایدارترین روستاها و در واقع مراکز رشد منطقه و استراتژی‌های تهاجمی مبتنی بر رسوخ در بازار نیز، مطلوبترین استراتژی‌ها در راستای توسعه منطقه‌ای شهرستان سروآباد بر مبنای نقش آفرینی این مراکز می‌باشند.

Identification and Strategic Planning of Promoting the Role of Villages in Regional Development (Case Study: Sarvabad County, Kurdistan Province)

and their analysis is done by using the Topsis technique, spatial statistics tools (Moran autocorrelation index, hot spots), binary comparison, and Strategic planning in order to determine the sustainable regional development of rural areas in the county. Service and investment’s constraints in developing countries, including Iran, on the one hand and a new approach to regional planning on the other hand, require the implementation of sustainable regional development in two main steps; Initially, decentralized development based on spatial justice should be formed; in this regard, the need to create a spatial hierarchy of interconnection points based on their degree of capability and sustainability should be provided; in addition, permanent and capable centers should be supported to play the role of centrality and guidance of development flow to the points with less power and sustainability, so that an optimal functional space could be created. Also, a welldesigned and effective program must be designed in accordance with the current status and the desired future, consistent with the capabilities and advantages, in order to increase the regional capability of these centers. In this regard, the objective of the present study is to identify the areas with the ability to play a central role in the spatialhierarchical system of the county by measuring the sustainability of villages of Sarvabad, and by designing a strategic plan, direction and the manner in which these centers should function in line with the desirable role.