مقایسۀ دستگاه‌های معرفت‌شناسی با محک روش‌شناسی در برنامه‌ریزی فضایی

موضوع این مقاله، مطالعه معرفت‌شناسی دستگاه‌های برنامه‌ریزی فضایی (عقلانیت کلاسیک، نسبی‌گرایی پست‌مدرن و عقلانیت کثرت‌گرا انتقادی) است. هدف این مقاله تبیین عقلانیت کثرت‌گرا انتقادی در برنامه‌ریزی فضایی است که برای رسیدن به این هدف ابتدا لازم است، جایگاه و نسبت عقلانیت در برنامه‌ریزی فضایی مورد واکاوی قرار گیرد. سپس سه رویکرد معرفت شناختی برنامه‌ریزی فضایی عقلانیت کلاسیک، نسبی‌گرایی پست‌مدرن و عقلانیت کثرت‌گرا انتقادی مورد تحلیل انتقادی و مقایسه تطبیقی قرار گرفته‌اند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که مفهوم عقلانیت در برنامه‌ریزی فضایی گسترده‌تر از معنای دکارتی آن است و نسبی‌گرایان پست‌مدرن، عقلانیت کلاسیک را به کل عقلانیت نسبت می‌دهند. همچنین تعارضات معرفتی موجود در نسبی‌گرایی پست‌مدرن، برنامه‌ریزی فضایی را از ماهیت جمعی، عملی و واقع‌گرای خود دور می‌کند. در مقابل رویکرد عقلانیت کثرت‌گرا انتقادی است که توانسته است ضعف‌های عقلانیت کلاسیک را رفع کند و به انتقادات نسبی‌گرایی پست‌مدرن نسبت به عقلانیت پاسخ دهد. این رویکرد معرفتی معتقد است که عقلانیت نوین مبتنی بر ظرفیت استدلالی و فراگیر است که امکان پذیرش و گردهم‌آوردن اندیشه‌ها، اهداف و ارزش‌های متفاوت ذی‌نفعان برنامه‌ریزی فضایی در سطوح مختلف فضایی فراهم می‌کند. تمامی این فرایند، در چارچوب یک فضای باز و دموکراتیک صورت می‌گیرد که می‌تواند ذی‌نفعان برنامه‌ریزی را متقاعد کند که پیرامون منفعت عمومی به یک توافق آگاهانه برسند.

Comparison of Epistemological system’s with Methodological Benchmarks in Spatial Planning

The subject of paper is the study of the epistemology of spatial planning (classical rationality, postmodern relativism and pluralism critical rationality). The main purpose of this paper is to explain the pluralistcritical rationality in spatial planning. First, it is necessary to determine the position and rationality ratio of spatial planning in order to achieve this goal. Then, three epistemological approaches to spatial planning of classical rationality, postmodern relativism and pluralistcritical rationality have been critically analyzed and comparative comparisons. Research findings show that the concept of rationality in spatial planning is wider than its Cartesian meaning, and postmodern relativists attribute classical rationality to total rationality. Also, the epistemic contradictions in postmodern relativism distract spatial planning from its collective, practical and realistic nature. In contrast, the pluralistcritique approach has been able to resolve the weaknesses of classical rationality and respond to the critique of postmodern relativism toward rationality. This epistemic approach holds that modern rationality is based on a comprehensive and argument capacity that allows the acceptance and aggregation of the ideas, goals and values of spatial planning stakeholders at different levels of space. All this process takes place within the framework of an open and democratic environment that can convince stakeholders that they will reach an informed consent about the public interest.