گسترش بی‌‌رویۀ باغداری و چالش مدیریت منابع آبی در حوضه‌‌های بالادستی سدها مطالعۀ موردی: حوضۀ آبریز سد ‌‌علویان

کمبود آب در کشور و خشکسالی طولانی ضرورت توجه به مدیریت منابع آبی در بالادست سدها را امری اجتناب‌ناپذیر برای حیات شهری و صنعتی نموده است. موضوعی که در طی سال‌ها با گسترش باغداری و ویلاسازی بی‌رویه تداوم حیات و پایداری در کشور را تهدید می‌نماید. حوضه سد علویان در سال‌های اخیر تغییرات فراوانی، در کاربری اراضی، مقدار آب موجود در منطقه، سطح پوشش گیاهی به همراه داشته است. در پژوهش حاضر، ارزیابی تغییرات درصد پوشش و کاربری اراضی در فاصله زمانی 1990 تا 2016 در حوضه بالا دست سد علویان انجام شد. برای این منظور ابتدا از تصاویر ماهواره landsat، بهترین ترکیب باندی انتخاب و نقشه کاربری اراضی با استفاده از الگوریتم ماشین‌بردار پشتیبان طبقه‌بندی نظارت شده تهیه، سپس نقشه پوشش اراضی منطقه در 5 کلاس، طبقه‌بندی گردید. برای ارزیابی صحت نتایج طبقه‌بندی، نقشه تولیدی با نقشه واقعیت زمینی بررسی و ضریب کاپا و صحت کلی طبقه‌بندی به روش طبقه‌بندی ماشین‌بردار پشتیبان برآورد گردید. براساس نتایج بدست آمده در حدود 1294.86 هکتار باغ از سال 1990 تا 2016 در محدوده افزایش یافته است که میزان مصرف آب برای این باغات براساس نرم‌افزار netwat نشانگر آن است که در حدود 11836174.2 مترمکعب در هکتار در سال مصرف آب در قسمت حوضه بالادست علویان افزایش یافته است. همچنین شبیه سازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از مدل زنجیرۀ مارکوف و سلول‌ های خودکار زنجیرۀ مارکوف انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که باغات از 2670.06 هکتار در سال 2016 به 3041.55 هکتار در سال 2021 خواهد رسید. که افزایشی 371.49 هکتاری خواهد داشت. در نهایت برآورد این تغییرات، حاکی از کاهش مستمر ورودی آب به مخزن سد و اضمحلال کارکرد آن در تامین آب شرب ، صنعتی و کشاورزی منطقه خواهد بود .

The overexploitation of gardening and the challenge of managing water resources in the upstream dams (Case Study: Alavian Dam Basin)

the amount of water in the area and vegetation cover. In the present study, changes in the percentage of land cover and land use during the period from 1990 to 2016 were evaluated in the upper basin of the Alavian dam. For this purpose, at first Landsat satellite images were selected, the best band combination was prepared, and the land use map was mapped using the automated logistic support algorithm of the monitored classification, then the land cover map was classified in five classes. In order to evaluate the accuracy of the classification results, the production map was compared with the ground reality map and kappa coefficient and the general classification accuracy was determined by the automation classification method. Based on the results, roughly 1294.86 hectares of gardens have been grown in the range from 1990 to 2016, where the water consumption for these gardens based on the NETWAT software indicates that about 11836174.2 cubic meters per hectare per year, increased water use in the basin upstream of the Alavian. Also, simulation of land use changes was done using Markov chain model and Markov chain autocells. The results of the research indicate that the gardens will reach from 2670.06 hectares in 2016 to 3041.555 hectares in 2021, which will be an increase of 371.49 hectares. Ultimately, estimating these changes will imply a continuous reduction in the input of water into the reservoir and its degradation in the supply of drinking water, industrial and agricultural areas.