الگوی فضایی شاخص‌های فقر اجتماعی و شناسایی عوامل موثر بر آن مورد مطالعه: شهر آمل

فقر اجتماعی به عنوان یکی از سه مولفه اصلی فقر شهری خود مفهومی چند بعدی است که سهم قابل توجهی در شکل گیری مفهوم نهایی فقر دارد، ‌بنابراین تعیین گستره آن اولین گام در برنامه‌ریزی و اجرای سیاست‌‌های محرومیت زدایی در مناطق شهری به شمار می رود. هدف اصلی این تحقیق شناسایی الگوی فضایی فقر اجتماعی و بررسی مهم‌ترین عوامل موثر بر آن در شهر آمل است. نوشتار حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش توصیفیتحلیلی به شمار می‌رود. داده‌های مورد استفاده از بلوک‌های آماری سال 1390 مرکز آمار به دست آمده است و برای استخراج و طبقه‌بندی داده‌ها از نرم‌افزارهای gis، geoda، spss و excel استفاده شده است. در این پژوهش از 16 شاخص مرتبط با فقر اجتماعی و روش‌های تحلیل‌فضایی همچون تحلیل لکه‌های داغ، تحلیل عاملی، موران و lisa استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل لکه‌های داغ نشان داد حاشیه‌های غربی و قسمت های هم جوار با رودخانه هراز در مناطق شمالی و جنوبی شهر، از‌جمله مهمترین پهنه‌های این نوع فقر در شهر آمل می باشند، به طوری که در حدود 13 درصد از مساحت (267.57 هکتار) و 16 درصد از جمعیت شهر (34278 نفر) را در بر گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان می دهد که بر اساس شانزده متغیر اولیه فقط 4 مولفه ای که دارای بیشترین همبستگی با یکدیگر بودند تشکیل خوشه داده اند. این چهار مولفه که 76.05 درصد از واریانس موجود در داده‌های اولیه را تبیین می‌کنند، عبارتند از: فعالیت و مالکیت، بار‌تکفل، بی‌سوادی و از‌کارافتادگی و بیکاری. همچنین یافته های برآمده از آماره lisa نیز با تایید نتایج قبلی بزرگترین خوشه فقر را در مناطق غربی شهر به ویژه در محلات شماره 3، 4، 5 و 7 نشان می‌دهد.

Spatial analysis of social poverty And identifying the factors t Case study: Amol city

The implementation of poverty reduction policies will not succeed without defining its scope and dimensions, and one of the important issues in defining poverty reduction programs is to know the extent of poverty affecting society and the factors that affect it. Therefore, the purpose of this study is to investigate the space recognition of social poverty zones in Amol city. This paper is an applied and descriptiveanalytical method. Data were obtained from statistical blocks of Statistics Center in 2011. GIS, GeoDa, SPSS and Excel software were used to extract and categorize the data of this research. In this research, 16 povertyrelated indicators and analytical methods such as hot spots, factor analysis, Moran and LISA have been used. The results of hot spots analysis showed that the western margins of the city and parts near the river Haraz in the north and south of the city are one of the most important social poverty areas in Amol city. In total, these areas cover 267.57 hectare of the total city (12.89%) and 34278 of the total population of the city (15.62%). Also, the results of LISA’s analysis of the final indicator of social poverty indicate that the largest poverty cluster with high values is in the western regions of the city, especially in neighborhoods No. 3, 4, 5, and 7.