تحلیل توزیع زمانی بارش در ایران طیّ چهار دهه‌ی گذشته

بارش یکی از تغییرپذیرترین پدیده‌های هواشناسی و هیدرولوژیکی است. تخمین متوسط مقدار عددی بارش و بررسی نحوه‌ی تغییرات زمانی بارش به منظور مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آب در مناطق مختلف امری ضروری است،  بطوری‌که بیشینه‌نمایی و یا کمینه‌نمایی آن با اهداف مختلف در مدیریت منابع آب  در یک کشور تبعات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زیادی دربر خواهد داشت. در بسیاری از منابع همواره مقدار عددی بارش طیّ چند دهه‌ی گذشته در ایران 240 تا 250 میلی‌متر معرفی گردیده است. لذا بر این مبنا جهت کاوش در صحت و دقت عدد فوق، هدف از این پژوهش، محاسبه‌ی میانگین بارش و بررسی تغییرات واریانس آن طیّ دهه‌های مختلف در سطح کشور ایران است.در این پژوهش تغییرات بارش طیّ چهار دهه در 33 ایستگاه سینوپتیک کشور با توزیع مکانی مناسب مورد بررسی قرار گرفت. برای تحلیل زمانی داده‌های بارندگی، ابتدا ماهیّت اولیه آن‌ها از نظر همگنی، کفایت و تصادفی بودن آمار بررسی گردید و میانگین بارندگی از طریق روش‌های پلی‌گون‌بندی تیسن و خطوط هم‌باران به روش‌های مختلف درون‌یابی کریجینگ، عکس فاصله و همسایگی طبیعی محاسبه گردید و با استفاده از آماره لیون، ناهمگونی واریانس‌ها در دهه‌های مختلف مورد مقایسه قرار گرفت.براساس نتایج به دست آمده،میانگین بارندگی در ایران طیّ چهار دهه‌ی گذشته در روش پلی‌گون‌بندی تیسن 421 میلی‌متر، روش کریجینگ 232 میلی‌متر، روش عکس فاصله 715 میلی‌متر و  روش همسایگی طبیعی 715.5 میلی‌متر برآورد گردید. نتایج حاصل از بررسی ناهمگونی واریانس بارش طیّ چهار دهه نشان داد، واریانس‌ها همگون بوده و میانگین بارندگی در چهار دهه تفاوت معناداری باهم ندارند. براین اساس، پیشنهاد می‌گردد، روش منتخب در برآورد بارش در سطح با توجه به هدف و دقت و صحت مورد نظر انتخاب گردد.

Analysis of Temporal Distribution of Rainfall in Iran Over the Past four Decades

Precipitation is one of the most changeable meteorological and hydrological phenomena. Estimating the  average annual number and the manner of rain fall time changes for management  and planning  changes of water resources in different regions is a necessary subject, So that the maximum or minimum exponential number with different objectives in water resources management has an important cultural, social and political consequences  in a country. In many resources, always numerical value of 240 to 250 mm of rainfall in the past few decades has been introduced. So on this basis to explore the accuracy of the above number; the aim of this study was to calculate the mean and variance of rainfall during the final decades in Iran. In this study, changes in precipitation over the last four decades in 33 synoptic stations with proper spatial distribution were studied. For temporal analysis of precipitation data , firstly their preliminary nature from the view of the uniformity, adequacy and stochastic were statistically analyzed And the average precipitation was calculated by Thiessen polygons and Isohyetal in different ways of Kriging interpolation, inverse distance and natural neighborhood, and using Leuven statistics, the heterogeneity of variances were compared  in different decades . Based on the results obtained, the average rainfall in Iran over the past four decades was estimated 421 mm  in Thiessen polygons method, 232 mm in Kriging method, IDW 715 mm and  Natural Neighbor Interpolation 715.5 mm .The results of the study of heterogeneity of variance in four decades showed that the variances are homogeneous and does not show a significant difference.Accordingly, it is proposed that the nominated method for estimating precipitation on the surface to be selected based on  the considered objective and accuracy.