پتانسیل‌‌‌‌سنجی توسعۀ کاربری زنبورداری با استفاده از فرایند تحلیل سلسله‌‌ مراتبی مطالعۀ موردی: مراتع تمین، شهرستان میرجاوه

شناسایی مناسب‌ترین مناطق برای توسعه کاربری زنبورداری در مراتع یکی از ملزومات جلوگیری از تخریب مرتع است. در پژوهش حاضر پتانسیل مراتع تمین شهرستان میرجاوه جهت توسعه کاربری زنبورداری با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور با تلفیق معیارهای پوشش گیاهی، عوامل محیطی و دسترسی به منابع آب، مدل شایستگی زنبورداری تعیین و شایستگی مناطق مختلف جهت استفاده زنبورداری مشخص شد. نمونه‌برداری از پوشش گیاهی به روش تصادفیسیستماتیک و با استقرار 3 ترانسکت 300 متری انجام شد. پس از تعیین وزن معیارهای موثر در هر مدل از طریق مقایسه زوجی، شایستگی تیپ‌های گیاهی مرتع بررسی و اولویت آنها جهت استفاده زنبورداری مشخص شد. بر اساس نتایج، ارزش معیار پوشش گیاهی (0.62) بیشتر از معیارهای عوامل محیطی (0.37) و دسترسی به منابع آب (0.014) تعیین شد. مقایسه کلی مجموعه معیارهای موثر نیز نشان داد که تیپ‌های گیاهی artemisia sieberi asteragalus eriastylus و astragalus eriastylus cousinia stocksi به ترتیب بیشترین (وزن نهایی 0.34) و کمترین شایستگی (وزن نهایی 0.055) را دارند. به‌طور کلی، از مجموع 5572 هکتار اراضی مرتعی منطقه مورد مطالعه، 1820.9 هکتار (معادل 32.68 درصد) در طبقه شایستگی بدون محدودیت (s1)، 2630 هکتار (معادل 47.2 درصد) در طبقه شایستگی با محدودیت اندک (s2)، 770.05 هکتار (معادل 13.82 درصد) در طبقه شایستگی با محدودیت زیاد (s3) و 351 هکتار (معادل6.3 درصد) در طبقه غیرشایسته (n) برای توسعه کاربری زنبورداری قرار گرفت. نتایج گویای آن است که به‌دلیل تنوع گونه‌های گرده‌زا و شهدزا و محدودیت کم در عوامل موثر دیگر، بخش قابل توجهی از مراتع ییلاقی تمین (حدود 80درصد) از استعداد بالایی جهت توسعه کاربری زنبورداری برخوردار است. از این رو، برنامه‌ریزی جهت توسعه این کاربری در این مراتع ضروری است و می‌تواند علاوه بر فراهم آوردن فرصت‌های شغلی جدید و بهبود وضعیت معیشت بهره‌برداران، منجر به استفاده پایدار از این مراتع شود.

Potential analysis of beekeeping land use development using Analytical Hierarchy process (Case Study: Tamin Rangelands – Mirjaveh City)

One of the requirement of sustainable exploitation prerequisite and prevention of the rangeland degradation is identification of the most suitable area of rangelands. In this research, beekeeping potential of the Tamin rangelands was evaluated in order to develop of beekeeping land use through AHP method. To this end, beekeeping suitability model was determined through integrating vegetation criteria , then the beekeeping suitability of different region was determined. Vegetation sampling carried out using randomized systematic method. Suitability of different vegetation types was assessed using Analytical Hierarchy process. Based on results, weight of vegetation cover factor (0.62) was more than environmental factors (0.37) and water resource availability (0.014). Overall comparison of effective criteria sets showed that Artemisia sieberi Asteragalus eriastylus (total weight= 0.34) and Astragalus eriastylus Cousinia stocksi (total weight=0.055) have the highest and lowest priority in terms of beekeeping, respectively. In general, 1820.9 hectares (equivalent to 32.68 %) in the S1’ category (high suitability), 2630 hectares (equivalent to 47.2 %) in the S2’ category with limited constraints or moderate suitability (770.05 hectares (equivalent to 13.82 %t ) in the S3 category with the high limitation and 351 hectares (equivalent to 6.3%) in the nonsuitable (N) was placed for the beekeepers’ development land use from the entire of the study area (5572 ha). Result showed that planning to develop of beekeeping land use in Tamin rangelands is necessary and could provide new employment opportunities and improving livelihood of the farmers, which lead to the sustainable utilization of these rangelands.