پهنه‌بندی شدت فرسایش با استفاده از مدل Swat در حوضۀ سد قشلاق

فرسایش و رسوب یکی از مشکلات مهم در مدیریت حوضه‌های آبخیز کشور می‌باشد. به‌منظور اجرای برنامه‌های حفاظت، کنترل فرسایش خاک و کاهش رسوب لازم است که حجم کل بار رسوبی و شدت فرسایش‌پذیری در یک حوضه آبخیز برآورد و مناطق حساس و عوامل موثر بر فرسایش حوضه شناسایی گردند. در این تحقیق باهدف مدل‌سازی و تخمین میزان فرسایش در حوضه سد قشلاق، از ابزار ارزیابی آب و خاک ( swat) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis ) استفاده شد. بعد از تهیه و معرفی داده‌های هیدرولوژیک و نقشه‌های مورد نیاز حوضه، مدل برای سال‌های 1987 الی 2007 اجرا شد. جهت واسنجی و اعتبارسنجی نتایج حاصله، از برنامه swatcup و الگوریتم sufi2 استفاده و داده‌های دبی و رسوب مربوط به دو ایستگاه هیدرومتری چهلگزی و خلیفه‌ترخان بکار گرفته شد. در مرحله واسنجی و اعتبارسنجی رواناب و رسوب، ضرایب r2، ns، pfactor و rfactor در خروجی دو رودخانه اصلی نتایج مناسبی ارائه دادند. بر اساس نتایج مدل swat از قابلیت مناسب برای شناسایی مناطق بحرانی برخوردار است. بر اساس نقشه شدت فرسایش به دست آمده، سطح حوضه به پنج کلاس فرسایشی با شدت خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم تقسیم شد و به‌طورکلی نتایج نشان داد که از 102 زیر حوضه منطقه مورد مطالعه، 55 درصد از کل بار رسوب حوضه، تنها مربوط به پانزده زیر حوضه حساس به فرسایش است. این مناطق بحرانی بیشتر در بخش‌های شمال و شمال شرق حوضه قرار دارند و دارای کاربری زراعت دیم ومرتعداری بر روی اراضی شیب‌دار میباشند.