بررسی الگوی نواحی هم شیب تغییرات میانگین دمای سالانه ایران

دما یکی از عناصر مهم آب و هوایی است که از عوامل متعددی تاثیر می‌پذیرد. بررسی آن می‌تواند نقش عوامل مذکور را منعکس کند. هدف از این مطالعه، بررسی الگوی نواحی هم شیب تغییرات میانگین دمای سالانه ایران می باشد. بدین منظور میانگین دمای سالانه‌ی ایران طیّ دوره‌ی آماری 50 ساله بررسی گردیده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که شیب تغییرات دمای ایران به پنج ناحیه‌ی تغییرات افزایشی شدید (ناحیه 1)، تغییرات افزایشی متوسط (ناحیه 2)، تغییرات کاهشی (ناحیه 3)، تغییرات افزایشی کم (ناحیه 4) و تغییرات افزایشی بسیار شدید (ناحیه 5) قابل تقسیم است. نواحی هم شیب تغییرات دمای ایران به جز در ناحیه‌ی سوم (تغییرات کاهشی) در سایر نواحی از روند افزایشی برخوردار بوده است. تنوع و پراکندگی نواحی هم شیب تغییراتنشان داد که توزیع و پراکندگی نواحی هم شیب تغییراتبه شدت تحت تاثیر عواملی محلی به ویژه ارتفاعات می باشند. به کمک روش تحلیل مولفه‌های اصلی، سلول نماینده برای هر ناحیه استخراج گردید. الگوسازی arima برای نماینده‌ی هر ناحیه از هم شیب تغییرات انجام شد. نتایج بیانگر این بود که الگوی حاکم بر دمای سلول هر ناحیه بسیار ساده بوده است؛ بطوری که در هر پنج ناحیه با تقریب قابل قبولی دما تابعی از مولفه‌های تصادفی یک تا دوسال گذشته‌ی خود بوده است. برای مثال دو الگوی arima (1, 0, 1) و arima (0, 1, 1) بهترین الگوی برازش یافته بر میانگین دمای سالانه‌ی نواحی با شیب تغییرات افزایشی کم بوده است.