نظریه کیاس در ژئومورفولوژی

سه دهه اخیر را باید دهه های تجدید نظر در مبانی معرفت شناسی علمی تلقی کرد . انتشار نظریه عمومی سیستم ها در سال 1972 یعنی یکسال بعد از مرگ لودیگ فون بر تالنفی ، طرح منطق فازی توسط لطفی زاده و تبیین نظریه chaos در سال 1986 توسط هریسون و بیسواس ، پایه های خدشه ناپذیر بودن تفکر علمی را فرو ریخت .بدون تردید غایت گرایی و عدم الزام علیت در نظریه سیستم ها ، مردود دانستن منطق علمی در تبیین بسیاری از پدیده های چند ارزشی در منطق فازی و پیروی نکردن بسیاری از رفتار ها و رخدادها از نظر علمی در نظریه chaos واقعیتی را بر ملا کرد و آن عدم کارائی معرفت شناسی علمی در تحلیل رفتارها و مکانسیم هم پدیده هاست مروری گذرا بر سیر تاریخی نظریه های فوق نشان می دهد که مخالفت ها و تمسخرهای عالم مابانه نسبت به این گونه عقاید ، مانع از گسترش آن ها و نظریه پردازی در این مقولات نگردیده ،‌ زیرا پیچیدگی سیستم های محیطی و انسانی امروز و نیاز انسان به حل مشکلات ومعضلات ، تمسک به چنین نظریه پردازیهایی را ایجاب کرده است .تلاش محققان در معرفت شناسی علمی برای نظم بخشیدن به رخدادها بیشتر بدان خاطر صورت گرفته که تب پیش بینی بشر در حدوث وقایع و رفتارها را فرو نشاند و تئوری choas دقیقا به این نکته اشاره می نماید که این تلاش اگر چه در بسیاری از موارد نتیجه بخش بوده است ولی وقوع همه رخدادها و رفتارها تابع نظم علمی نیست و اگر چه می توان آن ها را پیش بینی کرد ولی پیش بینی های خطی نمی تواند راه حل مناسبی در این موارد به شمار آید . مفهوم کیاس در ژئومورفولوژی بیشتر در دیدگاه سیستمی و مقوله disequilibrium مطرح است و در تحلیل بسیاری از رخدادها و پدیده های ژئومورفولوژی بدون به کار بردن تکنیک های غیر خطی بویژه در مقیاس زمانی بلند مدت ، قادر به درک و تبیین مکانسیم آن ها نخواهیم بود . این مقاله که نتیجه بررسی های نظری طرح پژوهشی آثار یخچالی در دامنه های غربی زفره و مقایسه آن با دامنه های نسار شرقی این منطقه است ، به تبیین مبانی تئوری choas و تطبیق آن در ژئومورفولوژی می پردازد و حوزه کاربردی آن ، در این بخش از علوم جغرافیائی را دنبال کرده است واز این رو برای دست یابی به چنین منظوری ضمن تشریح پاره ای از مفاهیم ، با ارائه مدل ساده ای از عملکرد سیستم های آبی منطقه در پاراگلیشیال نمونه های ژئومورفیک موجود در منطقه هنجن و نطنز را که شواهد بارز choas در چشم انداز عمومی منطقه به شمار می آیند ، را معرفی و با مواردی که این پدیده در آن ها قابل مشاهده نیست مقایسه نموده است .