تحلیل حقوق مدنی در نظام حقوقی پارسی

نظام حقوقی پارسی با توجه به مستندات با تعیین قواعد کلی از روزگار سلسله پادشاهی مادها تا پایان سلسله ساسانیان وجود داشته، در مباحث گوناگون حقوق مدنی از قبیل مالکیت، وقف، قواعد عمومی قراردادها، بیع، اجاره، شرکت، وکالت، کفالت، رهن، ضمان، وصیت، ارث و حقوق خانواده قاعده‌گذاری کرده که نمایانگر داشتن اصول، قواعد و عرف‌های مسلم حقوقی آن روزگار است. هرچند این اصول و قواعد ریشه در وجدان مشترک بشریت دارند ولی شناسایی این قواعد اهمیت زیادی دارد. این نظام حقوقی در ایران باستان که شامل کشورهای کنونی از جمله ایران، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، بخشی از پاکستان، بخشی از ترکیه، ترکمنستان و عراق بوده، حاکمیت داشته است. بر اساس شواهد و مستندات موجود و منابع متعدد می‌توان استنباط کرد در نظام حقوقی پارسی مباحث گوناگون حقوق مدنی به شکل مدون وجود داشته است. این نظام حقوقی در زمره حقوق نوشته قرار می‌گیرد. منشا قواعد حقوقی در این نظام حقوقی، مذهب، آداب و رسوم، عرف و فرامین پادشاهان بوده، نظام حقوقی پارسی به‌ویژه در روزگار ساسانیان در برخی از موضوعات حقوقی مانند احوال شخصیه متاثر از آموزه‌های دین زرتشت است. لازم به ذکر است پس از سقوط سلسله ساسانیان نظام حقوقی پارسی در هیچ کشوری حاکمیت ندارد؛ اما قواعد مربوط به احوال شخصیه حقوق پارسی هم‌اکنون برای پیروان دین زرتشتی در ایران لازم‌الاجرا است. نگارنده در این مقاله می‌کوشد با استفاده از منابع معتبر به‌جامانده به تحلیل حقوقی مباحث گوناگون حقوق مدنی در نظام حقوقی پارسی بپردازد.

analysis of civil law in the persian legal system

the persian legal system existed from the time of the medes until the sassanid dynasty. in various topics of civil law, such as ownership, endowment, contract’s general rules, sale, lease, company, power of attorney, suretyship, mortgage, guarantee, will, inheritance, family rights, principles had been established, which approves in that period of time, certain legal principles, rules and customs existed. although these rules are rooted in the common conscience of humanity. nonetheless, identifying these rules is important. this system was used throughout the areas that were under the dominance of the persian empire, including countries such as iran, afghanistan, tajikistan, uzbekistan, azerbaijan, armenia, georgia, pakistan, turkmenistan and iraq. based on the available evidence and numerous sources, it can be inferred that in this system, there were various civil law topics in written form, it can be claimed that this legal system was a codified. the origin of the legal rules in this legal system is religion, customs, cultures and decrees of shahs. the persian legal system, during the sassanian era, is influenced by the learnings of zoroastrianism in some legal issues like personal status. it should be noted after the fall of the sasanians; this legal system has no authority in any country. however, the rules related to the personal status of the persian law are still valid for zoroastrians in iran. in this article, the author tries to analyse the legal issues of various topics of civil law in the persian legal system by using the remaining authentic sources.