اثر بازدارندگی در نظریه‌های کنش وضعیتی و سرکشی و مقایسه آن با نظریه بازدارندگی

مروری بر ادبیات جرم‌شناسی در چند دهه اخیر نشان‌دهنده آن است که برخی از مفاهیم پذیرفته‌شده در جرم‌شناسی با تحولات نظری و مفهومی گسترده‌ای روبه‌رو  بوده‌اند. بازدارندگی یکی از مهم‌ترین مفاهیمی است که در بستر تحول مفاهیم جرم‌شناسی قرار گرفته و پیرامون آن نظریه‌های گوناگونی در جرم‌شناسی شکل گرفته است. در این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه‌ای تحلیلی به بازدارندگی در نظریه کنش وضعیتی و سرکشی و مقایسه آن با نظریه بازدارندگی پرداخت شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که گرچه در نظریه بازدارندگی تمام افراد همواره در حال انتخاب بین گزینه‌های مجرمانه و غیرمجرمانه بوده و بنابراین در معرض اثر بازدارندگی قرار دارند، اما در نظریه کنش وضعیتی تنها افرادی که دارای سطح اخلاقی متوسط هستند از تحلیل هزینه فایده استفاده کرده و بنابراین در معرض بازدارندگی قرار دارند. در نظریه سرکشی نیز بر خلاف نظریه‌های بازدارندگی و کنش وضعیتی، مکانیسم بازدارندگی از طریق شرمساری بر افراد اثر می‌گذارد؛ بنابراین مجازات تنها در صورتی می‌تواند دارای اثر بازدارندگی باشد که فرد در نتیجه واکنش کیفری دچار شرمساری شود. البته در نظریه سرکشی علاوه بر شرمساری، وجود پیوندهای قوی اجتماعی و نیز مشروع دانستن عامل تحمیل‌کننده واکنش کیفری نیز بر بازدارندگی موثر است. در پایان می‌توان گفت که نظریه‌های کنش وضعیتی و سرکشی عمومیت اثر بازدارندگی بر تمام افراد را رد کرده‌اند. همچنین در نظریه سرکشی، شرمساری به‌جای تحلیل هزینه فایده به‌عنوان مبانی تاثیر بازدارندگی معرفی شده است.

the effect of deterrence in the theories of situational action and defiance and comparing it with the theory of deterrence

a criminology literature in recent decades shows that some accepted concepts in criminology have faced extensive theoretical and conceptual changes. deterrence is one of the most important concepts that has been placed in the evolution of criminology concepts and various theories in criminology have been formed around it. in this research, using the library-analytical method, deterrence in the theory of situational action and defiance has been discussed and compared with the theory of deterrence. the findings of the research showed that although in the theory of deterrence, all people are always choosing between criminal and non-criminal options and are therefore subject to the effect of deterrence, but in the theory of situational action, only people who have an average moral level use cost-benefit analysis and therefore they are subject to deterrence. in the theory of defiance, unlike the theories of deterrence and situational action, the mechanism of deterrence affects people through shame. therefore, punishment can only have a deterrent effect if the person is embarrassed as a result of the criminal reaction. of course, in the theory of defiance, in addition to shame, the existence of strong social ties and the legitimacy of the factor imposing a criminal reaction are also effective on deterrence. in the end, it can be said that the theories of situational action and defiance have rejected the generality of the deterrent effect on all people. also, in the theory of defiance, shame has been introduced as the basis of deterrence instead of cost-benefit analysis.