کالای عمومی ملی؛ مطالعه موردی رفاه اجتماعی در ایران و انطباق اسناد بالادستی نظام با تعریف آمارتیا سن از رفاه اجتماعی

با توجه به اهمیت موضوع رفاه اجتماعی و تاکید بر آن در قوانین و مقررات ابلاغی و نیز توجه به ابعاد مختلف رفاه اجتماعی برای دستیابی به یک زندگی سالم، لازم است نخست موضوع در قوانین و مقررات ابلاغی منصه ظهور یافته و به‌عنوان مرجع استفاده در اختیار مجریان قرار گیرد. در این مطالعه به تحلیل محتوای کمی برای کالای عمومی ملی به‌ویژه رفاه اجتماعی پرداخته شده و میزان انطباق قوانین و مقررات ایران در حوزه رفاه اجتماعی با ابعاد رفاه اجتماعی آمارتیا سن محاسبه شده است. جامعه آماری پژوهش، تمامی اسناد بالادستی نظام در خصوص رفاه اجتماعی از جمله (قانون اساسی، قوانین پنج‌ساله برنامه توسعه، قوانین بودجه، قانون تامین اجتماعی و آیین‌نامه‌ها و قوانین موردی مرتبط) است. یافته‌های حاصل از تحلیل د‌‌‌اد‌‌‌ه‌ها و اسناد بالادستی بعد‌‌‌ از انقلاب اسلامی نشان داد که هر برنامه نسبت به برنامه قبل از خود از رشد‌‌‌ و توجه بیشتری به نسبت به شاخص‌های رفاهی برخورد‌‌‌اری بود‌‌‌ه است. د‌‌‌ومین نتیجه‌گیری حاصل‌شده از بررسی قانون اساسی و قوانین توسعه‌ای و سایر قوانین و مقررات مرتبط این است که از مجموع کل مواد اشاره‌شده به شاخص‌های رفاه اجتماعی بالغ بر 200 ماده به شاخص‌های رفاهی اشاره شده است. نتیجه‌گیری سوم اینکه شاخص‌های رفاهی در برنامه ششم توسعه اقتصاد‌‌‌ی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران نسبت به د‌‌‌یگر برنامه‌ها به نسبت کامل‌تر و جامع‌تر به تامین رفاه اجتماعی پرداخته است. چهارمین نتیجه‌گیری اینکه د‌‌‌ر تمامی برنامه‌های پنج‌گانه توسعه به برابری و عدالت اشاره کلی شده ولی در مقرراتی که بر اساس قوانین بالادستی نگاشته شده به آنها اشاره‌ای نشده است. همچنین اینکه در ابعاد مختلف رفاه اجتماعی مورد اشاره سن، در قانون اساسی به بعد زیستی یعنی سلامت روان توجه نشده است و مغفول مانده است، با وجود اینکه د‌‌‌ر اصول 19 و 29 قانون اساسی به تساوی حقوق و برخورداری از یک زندگی سالم به‌صراحت اشاره شده است. همچنین نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌د‌‌‌هد‌‌‌ که بر اساس قوانین پنج‌ساله توسعه کشور و سایر قوانین و مقررات مربوط، موضوعات مسکن، آموزش عمومی، بیمه، حمل‌ونقل، امنیت ملی، امکانات بهداشتی، خدمات اجتماعی، اشتغال، تغذیه و پوشاک در زمره رفاه اجتماعی به‌عنوان کالای عمومی ملی شناخته می‌شوند.

national public goods; a case study of social welfare in iran and the compliance of the upper system documents with amartiasen’s definition of social welfare

considering the importance of the social welfare issue and emphasizing it in the promulgated laws and regulations, as well as paying attention to the various dimensions of social welfare to achieve a healthy life, it is necessary that the issue first emerges in the promulgated laws and regulations and as the use authority should be provided to the administrators. for this purpose, the issue will be discussed further. in this study, quantitative content analysis for the national public good, especially social welfare, has been done, and the degree of compliance of iran’s laws and regulations in the field of social welfare with the social welfare dimensions of amartiasen has been calculated. the first result showed that each program showed more growth and attention to welfare indicators than the previous program. the second conclusion is that more than 200 articles have been referred to social welfare indicators. the third conclusion is that among the welfare indicators in the 6th economic, social and cultural development program of the islamic republic of iran, compared to other programs, social welfare has been provided more fully and comprehensively. the fourth conclusion is that equality and justice are generally mentioned in all five development plans, but they are not mentioned in the regulations written based on the upper laws. also, in the various dimensions of social welfare mentioned by age, the biological dimension, that is, mental health, has not been considered in the constitution and has been neglected.