رعایت اصول دادرسی عادلانه در تخلفات اداری و انتظامی؛ ایران و انگلستان با تاکید بر اصل منع محاکمه و مجازات مجدد

اصل ممنوعیت محاکمه و مجازات مجدد به‌عنوان یکی از اصول دادرسی منصفانه ریشه در پذیرش اثر سلبی احکام کیفری خارجی دارد و برگرفته از مهم‌ترین اهداف حقوق کیفری بین‌المللی، یعنی جلوگیری از مجازات مجدد متهم برای عمل مجرمانه واحد است. این ممنوعیت، یادآور قاعده مهمی در آیین دادرسی کیفری، با عنوان اعتبار قضیه قضاوت‌شده کیفری در دادگاه کیفری است. تخلفات اداری و انتظامی نیز هرچند با جرایم کیفری تفاوت‌های معتنابهی از جهت ماهیت، منابع و مصادیق دارند اما در مقام مقایسه، شباهت‌های آنان به‌ویژه در پیش‌بینی ضمانت اجراهای سرکوبگر قابل توجه است چنانکه نمی‌توان آنها را دو حوزه کاملاً مستقل و بیگانه از هم دانست. از طرفی امروزه ورود به بحث قلمرو کیفری، توجه به این شباهت‌ها را که زمینه‌ساز برخورداری مرتکب از تضمینات اصول دادرسی عادلانه است هم در جرایم و هم در تخلفات اداری و انتظامی بیش‌ازپیش ضروری کرده است. در ایران در رابطه با تخلفات اداری و انتظامی برخی از اصول دادرسی منصفانه به‌ویژه اصل مهم منع محاکمه و مجازات مجدد، نه‌تنها رعایت نمی‌گردد بلکه به‌موجب ماده 19 قانون رسیدگی به تخلفات اداری مصوب 1372 حتی خلاف آن مقرر گردیده است. بنابراین نگارنده در این مقاله ضمن مقایسه اجمالی جرایم و تخلفات، با این فرض که نظام کیفری انگلستان در این زمینه الگوی مناسبی است مختصراً به رویه دادگاه‌های اداری این کشور نیز پرداخته است. روش مطالعه در این مقاله تحلیلی توصیفی و بر اساس بررسی متون داخلی و خارجی مرتبط است.

observance with the principles of fair trial in administrative and disciplinary violations; iran and england with emphasis on the non bis in idem principle

the principle ne bis in idem, as one of the principles of fair proceedings, is rooted in the acceptance of the negative effect of foreign criminal sentences and is derived from the most important goals of international criminal law, i.e. preventing re-punishment of the accused for a single criminal act. this prohibition is a reminder of an important rule in the criminal proceedings are called the validity of the judged criminal case in the criminal court. even though administrative and disciplinary violations have significant differences with criminal offenses in terms of their nature, sources and examples, but in terms of comparison, their similarities, especially in predicting the guarantee of repressive executions, are significant, as they cannot be divided into two completely independent areas. on the other hand, entering the discussion of the criminal matters has made it more necessary to pay attention to these similarities, which are the basis for the perpetrator to enjoy the guarantees of fair trial principles, both in crimes and in administrative and disciplinary violations. in iran, in relation to administrative and disciplinary violations, some of the principles of fair proceedings, especially the important principle ne bis in idem, are not only not observed, but according to article 19 of the administrative violations law 1372, it is even stipulated against it. therefore, in this article, while comparing the crimes and violations, with the assumption that the english criminal system is a good model in this field, researcher has also briefly discussed the procedure of the administrative courts of this country. the study method in this article is analytical-descriptive and based on the review of related domestic and foreign texts.