دفاع مشروع افراطی در فرایند رسیدگی کیفری ایران (با تاکید بر قتل عمد)

قانون مجازات اسلامی 1392 با ورودی دیرهنگام به تاسی از رویه قضایی، دفاع مشروع افراطی یا بیش‌ازحد را مورد پذیرش قرار داده و به توسعه دفاع مشروع پرداخته است. از دیدگاه قانون‌گذار جدید، مدافع مشروع ناقص، از یک سو بسان و همسان کسی نیست که به نحو عدوان و ظالمانه اقدام به قتل دیگری می‌نماید و از سوی دیگر، در قتل عمد صرفاً شایسته کیفرزدایی از مجازات قصاص بدون محکومیت‌زدایی مطلق است. با وجود این تجویز، ملاحظه تبصره 2 ماده 156 و تبصره 2 ماده 302، لزوم تفسیر منطقی در تعیین ضابطه پذیرش دفاع مشروع افراطی را ایجاب می‌نماید، چه آنکه در این نصوص هم به شرایط دفاع و هم به‌مراتب دفاع توجه داشته است. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیلی توصیفی و جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانه‌ای و با تکیه بر پرونده‌های قتل عمد موجود در نظام عدالت کیفری ایران می‌کوشد تاثیر و تاثر رویه قضایی از دوگانگی تقنینی را با رویکردهای کیفردهی شرایط دفاع‌محور و مراتب دفاع‌محور نشان دهد و در پایان ضمن تاکید بر لزوم سیاست‌گذاری جنایی منسجم به‌منظور حفظ حقوق ولی دم این نتیجه حاصل می‌شود که تبصره 2 ماده 302 صرفاً ناظر بر جنایات و مبتنی بر عدم رعایت مراتب دفاع با وجود ضرورت و صدق اصل دفاع است و جایگاه تبصره 2 ماده 156 نیز ناظر بر سایر جرایم در صورت فقدان یکی از شرایط دفاع مشروع است. اثر دفاع مشروع افراطی در جنایات عمدی، کیفرزدایی از قصاص و در سایر جرایم صرفاً تحمیل بار اثبات فقدان شرایط دفاع از مدافع به مهاجم است.

extremist legitimate defense in iran’s criminal proceedings (with an emphasis on intentional homicide)

the islamic penal code of 1392, with its late entry into comply, has accepted extreme or excessive legitimate defense and developed legitimate defense. from the point of view of the new legislator, the imperfect legitimate defender on the other hand, and is not the same as someone who in an aggressive and oppressive manner, he commits another murder, and on the other hand, in intentional murder, he deserves to be decriminalized from the punishment of retribution without absolute decriminalization. despite this, it is recommended to consider note 2 of article 156 and note 2 of article 302, the need for a logical interpretation in determining the rule. the acceptance of legitimate defense requires an extreme, even though in this decision, both the conditions of defense and the degree of defense have been taken into account. the current research, using the analytical-descriptive method and collecting the required information in the library method, and relying on the cases of intentional homicide in the criminal justice system, iran tries to evaluate the impact and impression of the judicial procedure of legal duality with the approaches of punishment based on defense conditions. and show the levels of defense, and at the end, while emphasizing the need for consistent criminal policy in order to protect the rights of walid the conclusion is reached that note 2 of article 302 is only about crimes and is based on non-observance of the levels of defense despite the necessity and truth of the principle of defense and the position of note 2 of article 156 also applies to other crimes in the absence of one of the conditions of legitimate defense .the effect of extreme legitimate defense in crimes is the deliberate impunity of revenge, and in other crimes, it is simply the imposition of the burden of the lack of defense conditions on the defender from the attacker.