مطالعه تطبیقی مفهوم‌شناسی ارکان ماهوی و کارکرد «دعاوی منفعت عمومی» در نظام‌های حقوقی ایالات متحده آمریکا و هندوستان

دعوای منفعت عمومی در مفهوم خاص خود، دعوایی است که به همت اتحادیه‌های وکلا در نظام حقوقی ایالات متحده آمریکا ابداع شده است و ریشه‌های تاریخی آن را از قرن نوزدهم و جنبش معاضدت حقوقی تا مبارزات جنبش‌های حقوق مدنی در میانه قرن بیستم می‌توان یافت. این دعاوی، نقص دموکراسی‌های مبتنی بر الگوی کلاسیک را برطرف می‌سازند که در آنها، دموکراسی ابزاری برای کشف و اعمال اراده اکثریت است. همچنین تضمینی برای بازپس‌گیری وعده‌های تضمین‌شده در قانون اساسی و اعاده کرامت انسانی برای اقشار و افرادی است که از حقوق بنیادین و کرامت انسانی خویش محروم شده‌اند. ماهیت این دعاوی را می‌توان دسترسی به عدالت قضایی معطوف به یافتن ضمانت اجرایی برای حقوق بنیادین اقشار محروم و حاشیه‌ایِ جامعه دانست و کارکرد آن، اصلاح قوانین و رویه‌ها، برطرف کردن خلاهای قانونی و در نهایت ایجاد «تغییر اجتماعی» است؛ آن‌چنان‌که نتیجه دعوا، برای سایر افراد مشابه در وضعیت فرد دادخواه دعوای منفعت عمومی نیز قابل تعمیم و اعمال است و تاثیر آن فراتر از پیروزی در آن پرونده مشخص است. در این دعاوی، حمایت و ترویج اصول حقوق بشر علت محرک و غایت دادخواهی است. سایر کشورها نیز متناسب با وضعیت اجتماعی و نظام حقوقی خود، اگرچه با صورت‌های متفاوت، آن را به کار گرفته و توسعه و تحول بخشیده‌اند. در نظام حقوقی هندوستان، قضات دیوان عالی این کشور میان‌دار ایجاد و توسعه این دعاوی بوده‌اند و نوآوری آنها به‌ویژه در از میان برداشتن الزامات و مقررات کلاسیک احراز سمت و ذی‌نفعی دادخواه قابل توجه به نظر می‌رسد.

a comparative analysis of public interest claims in us and indian legal systems

public interest litigation (pil) emerged as a distinct form of litigation originating from the historical trajectory and legal context of the united states. initially shaped by america’s legal associations and rooted in the civil rights movements of the mid-20th century, these litigations addressed the shortcomings in traditional democratic models. they serve as a mechanism to uphold the assurances enshrined in the legal framework, such as the sani law, catering to classes and individuals deprived of fundamental rights and human dignity. pils are instrumental in granting marginalized segments of society access to judicial justice, primarily focusing on the safeguarding of their fundamental rights and the rectification of legal ambiguities. moreover, they aspire to instigate ’social change,’ where the outcomes extend beyond individual cases and can be applied to similar situations, amplifying their impact. advocating for human rights principles stands as the underlying motive and impetus behind such petitions. various nations, including india, have adapted and refined this litigation model to suit their distinct social contexts and legal structures. notably, in india’s legal system, the supreme court judges have spearheaded innovation, particularly in relaxing the stringent requirements for the plaintiff’s general authority.