تفاوت‌سنجی مستند و مستدل بودن آرای قضایی

یکی از اصول دادرسی منصفانه، اصل مستند و مستدل بودن آرای قضایی است. اهمیت این اصل به اندازه‌ای است که عدم ملاحظه آن توسط مقام قضایی، به‌عنوان یکی از موارد نقض آرا مورد شناسایی قرار گرفته است. با عنایت به اینکه رعایت این اصل در قانون اساسی، آیین دادرسی مدنی و کیفری و حتی به‌عنوان اصلی پذیرفته‌شده در مراجع شبه قضایی از قبیل قانون رسیدگی به تخلفات اداری، قانون رسیدگی به تخلفات نیروهای مسلح و قانون مالیات، مورد تاکید قرار گرفته است، واکاوی ماهیت واژگان مستند و مستدل جهت تبیین تفاوت آن دو برای رفع برخی ابهامات، از اهداف نوشتار حاضر تلقی می‌گردند. این تحقیق که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده، نشان می‌دهد که تبیین هر یک از دو واژه و هدف مقنن در خصوص این الفاظ، خلائی قانونی است که پرداختن به آن، امری ضروری قلمداد می‌شود. لذا می‌توان گفت، علیت ایجادی، حجیت ذاتی، فرایند عینی، مصداقیت در امور حکمی و عهده‌دار بودن قاضی برای کشف واقع، از ویژگی‌های مستند محسوب می‌شوند و در مقابل دلیلیت اثباتی، حجیت جعلی، فرایند ذهنی، مصداقیت در امور موضوعی و رسالت مدعی در این زمینه، از رهیافت‌های مستدل به شمار می‌روند.

differentiation of documented and justification of judicial opinions

one of the principles of fair proceedings is the principle of documentary and reasoned judicial decisions. the importance of this principle is so great that its failure to be considered by the judicial authority has been identified as one of the cases of voting violations. given that the observance of this principle has been emphasized in the constitution, civil and criminal procedure, and even as an accepted principle in quasi-judicial authorities, such as the law on handling administrative violations, the law on handling violations of the armed forces, and the tax law. is, the analysis of the nature of the words documented and substantiated to explain the difference between the two in order to resolve some ambiguities is considered one of the goals of this article. this research, which was carried out with a descriptive-analytical method, shows that the explanation of each of the two words and the purpose of the legislator regarding these words is a legal gap that is considered necessary to be addressed. therefore, it can be said that created causation, inherent authenticity, objective process, credibility in judicial matters and the judge’s responsibility to discover the facts are considered to be documentary features, and in contrast to demonstrative causality, fake authenticity, mental process, credibility in subjective matters. and the claimant’s mission in this field are considered to be well-reasoned approaches.