بررسی جایگاه نفقه زوجه در تحقق عدالت اجتماعی ‬‬‬‬‬‬

نفقه در قانون ایران برخاسته از تعالیم دین اسلام، حق و تکلیفی است که بخش مهمی از روابط خانوادگی به‌شمار می‌رود و تحت شرایط خاصی درمورد نسبت‌های مختلف در خانواده، مطرح می‌باشد. این نهاد درمورد ارتباط زوجین، یک حمایت مالی جدّی از زن در خانواده، در راستای انجام وظایف مادری و همسری و درنهایت، تحقق عدالت اجتماعی می‌باشد و برخاسته از اهمیت وافر استحکام نهاد خانواده در دیدگاه اسلام است؛ چراکه عدالت تکوینی را در عدالت تشریعی محقق می‌سازد. به‌دلیل اهمیت این موضوع و مسئله‫مندی آن به جهات خلاهای قانونی و خلاهای پژوهشی در ارتباط نهاد نفقه زوجه و عدالت اجتماعی، در این نوشتار با روش مطالعه اسنادی و رجوع به قوانین موضوعه ایران، به بررسی همه‌جانبه حق زوجه بر نفقه و طرح خلاهای موجود دراین‌زمینه پرداخته شده است. در این راستا تعریف، ویژگی‌ها، ضمانت‌اجرا و عوامل سقوط نفقه زوجه در قانون مدنی ایران ذکر شده و خلاهایی نیز که دراین‌زمینه وجود دارد، بیان شده است. در انتها نیز به بررسی جایگاه نفقه زوجه، در تحقق عدالت اجتماعی در جامعه اسلامی اشاره شده است. نتیجه آنکه؛ 1 عدم‌تصریح قانون به «مصادیق وظایف زوجیت زن در خانواده، موانع مشروعی که زن می‌تواند با استناد به آنها از تمکین خودداری کند، ماهیت حق زوجه بر اموالی که مرد تحت عنوان نفقه در اختیار وی می‌گذارد و مراحل اثبات دعاوی نفقه در محاکم» برخی از موارد خلا درزمینه قوانین مربوط به نفقه در ایران به‌شمار می‌رود؛ 2 ازآنجاکه مقوله کار و توزیع درآمد از مهم‌ترین جنبه‌های مربوط به عدالت اجتماعی است و عارضه جنسیت به دلایل طبیعی بر میزان و چگونگی کسب درآمد در جامعه موثر است، لذا نهاد «نفقه» از مهم‌ترین وجوه موثر و متاثّر از عدالت اجتماعی به‌شمار می‌رود؛ 3 به‌نظر می‌رسد در راستای تغییرات سبک زندگی و موقعیت زنان در خانواده و تحقق دوسویه عدالت جنسیتی، اصلاح و به‌روزرسانی قوانین موضوعه درخصوص نهاد «نفقه» ضروری است.

The Study of the Status of Wife’s Alimony for Realize Social Justice

The alimony in the law of Iran from the teachings of the Islamic religion is the right and duty which is an important part of family relations and is subject to certain conditions regarding different proportions in the family. The institution is about couples’ relationships, a serious financial support from women in the family, in the pursuit of maternity and matrimonial duties, and ultimately, the realization of social justice and it is based on the importance of strengthening the family institution in the view of Islam. Because it brings genuine justice to the law of justice. Due to the importance of this and its issues in the context of legal vacuum and research vacuum in relation to the lack of support for women and social justice, in this paper, through the study of documents and referring to Iranian laws, the comprehensive consideration of the right of marriage to alimony and the design of the vacuum available in this area. In this regard, the definition, characteristics, guarantee of implementation and the factors of the loss of alimony of the wife are mentioned in Iranian civil law and there are some gaps in this regard. Finally, the wife’s alienation status is mentioned in the realization of social justice in Islamic society. The results are: 1) the nonenactment of the law to types of the woman’s duties in the family, the legitimate obstacles which a woman can refrain from claiming under the covenant, the nature of the wife’s right to the property she gives the husband as alimony and Procedures for Proving alimony in Courts Some of the cases are related to alimony laws in Iran. 2 Since the issue of work and income distribution is one of the most important aspects of social justice and the gender effect of natural causes is influential on the amount and manner in which income is earned in society, the “alimony” institution is one of the most important effective and affected by social justice. 3 It is necessary to amend and update the law on “alimony” in line with changes in the lifestyle and position of women in the family and the realization of twoway gender justice.