سازکارهای صیانت از حق استفاده از زبان مادری در مراجع بینالمللی و ملّی: تاملی بر رویه قضایی بین‌المللی

حق استفاده از زبان مادری تحت تاثیر بررسی ماهیت این حق در نظام بین‌المللی حقوق بشر می‌باشد. درواقع سخن گفتن از حقوق زبانی مستلزم بررسی این حق در چهارچوب حقوق بشر عام و حقوق اقلیّت‌‌ها می‌باشد. از یک طرف حق استفاده از زبان مادری ریشه در «حق متفاوت بودن» که خود این حق ملهم از کرامت انسانی می‌باشد، دارد و از طرف دیگر باتوجه‌به اینکه حقوق زبانی اکثریت نسبت به حقوق زبانی اقلیّت‌ به‌خوبی در ابعاد مختلف تضمین می‌شود نیازمند بررسی حق استفاده از زبان مادری در نظام اقلیّت‌‌ها می‌باشد؛ بنابراین، باتوجه‌به اهمیت حق زبان مادری می‌توان حقوق زبانی را در دو رویکرد مبتنی‌بر رواداری که هرگونه مداخله‌ای را نسبت به انتخاب زبان و به‌کارگیری آن از طرف دولت‌ها منع می‌کند و همچنین رویکرد مبتنی‌بر ترویج که درصدد حمایت از حق استفاده از زبان مادری در زمینه‌های مختلفی همچون آموزش، دادگاه و عرصه عمومی و نهاد‌های دولتی می‌باشد، بررسی نمود. در این میان سازکارهای بین‌المللی در رابطه با حقوق زبانی نقش قابل‌ِتوجهی را در شناسایی، تفسیر و اجرای حقوق مربوط ایفاء می‌کنند. چراکه در سال‌های اخیر با مشاهده رویه نهاد‌های بین‌المللی شاهد گذار از تفسیر سلبی به تفسیر ایجابی درمورد حقوق اقلیّت‌‌ها به‌ویژه حقوق زبانی هستیم. علاوه‌بر این دادگاه‌های داخلی نیز دراین‌زمینه دارای پتانسیل قابلِ‌توجهی می‌باشند و از این طریق می‌توانند در توسعه و بسط حق استفاده از زبان مادری موثر واقع شوند.

The Mechanisms for Protecting the Right to Use the Mother Tongue in International and National Institutions: Review on International Jurisprudence

The right to use the mother tongue is influenced by examination of this right in international human right. In fact, speaking of language right requires review of nature of this right in general human right framework and minority rights, on the one hand the right to use of mother tongue is rooted in “right to be different” that derived from human dignity, and on the other hand, given the majority language rights are wellestablished in different ways than minority language rights, right to use of mother tongue needs to be studied in minority rights. Thus, according to the importance of mother tongue, language rights can be divided and evaluated in toleration oriented approach that prohibits government of any intervention towards select and use of language and also promotion oriented approach which seeks to protect the use of mother tongue language in a variety of areas of education, the courts and the public authority. The international mechanisms in relation to language rights play a significant role in the identification, interpretation and implementation of the rights to use of mother tongue. Because in recent years by observing practices of international entities witnessed the transition from negative commentary to positive commentary about minority rights specially language rights. In addition, internal courts in this field have considerable potential and in this way can be effective in extending and developing of right to use of mother tongue.