جایگاه وکیل در مرحله تحقیقات مقدماتی در پرتو تحولات قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392

تحقیقات مقدماتی، اساس دعوای کیفری است؛ چون معمولاً ماحصل تحقیقات مقدماتی مبنای صدور حکم قرار می‌گیرد. لذا حق استفاده از وکیل‌مدافع در این مرحله اهمیت فراوانی دارد. حق استفاده از وکیل در حقوق جزای ایران با محدودیت‌هایی روبه‌روست. قانون آیین دادرسی کیفری 1378 درزمینه حق استفاده متهم از وکیل‌مدافع و میزان دخالت وکیل در تحقیقات، محدودیت‌های بیشتری داشت، اما با تصویب قانون آیین دادرسی کیفری سال 1392 تغییرات عمده‌ای در‌این‌زمینه ایجاد شد. ازجمله اینکه برای اولین بار حق استفاده از وکیل تسخیری در مرحله تحقیقات مقدماتی برای متهم پیش‌بینی گردید (تبصره 2 ماده 190). وکیل حتی در مرحله تحت نظر نیز می‌تواند متهم را همراهی کند و دفاعیات لازم را از وی به‌عمل آورد (ماده 48). «سلب حق همراه داشتن وکیل و عدم‌ِتفهیم این حق به متهم به ترتیب موجب مجازات انتظامی درجه 8 و 3 است.» (تبصره 1 ماده 190) اما علی‌رغم پیشرفت‌ها، انتقادهایی بر قانون جدید وارد است. عدم‌ِپیش‌بینی حق داشتن وکیل معاضدتی در مرحله تحقیقات مقدماتی، اصل بر معتبر بودن تحقیقات حتی درصورت نقض حق استفاده متهم از وکیل (ماده 196) و گزینشی شدن وکلا در برخی دعاوی توسط قوه قضائیه (تبصره ماده 48) ازجمله انتقادات وارد بر این قانون است.

Situation of Lawyer at the Preliminary Investigation Phase in the Light of Developments of the Criminal Procedure Act 1392

Preliminary investigations are basis of criminal claim, because the outcome of the preliminary investigations is usually basis of the judgment of court. Therefore, the defendant’s use of attorney, at this phase is more important than the others. The right in Iranian Criminal Law faced with certain restrictions. The defendant’s use of attorney in the phase of investigations was more restrictive in the Criminal Procedure act 1378, but enactment of Criminal Procedure Act of 1392 made significant changes in this area (Note 2, Article 190). The defendant’s attorney can take him, even at the phase of being considerated (Article 48). Furthermore, unlike the previous acts which prohibit the defendant of the right to have attorney has been implemented without any enforcement, In the current act, deprive of the right to use of attorney and not understanding this right to the accused, resulted respectively in the seven and three degree disciplinary punishment. (Note 1, Article 190). However, despite the progress, the new act is criticized about the defendant’s right to use attorney. Not expect the defendant’s right to have attorney at the phase of consideration, the Principle of being validity of researches even if the rights of the accused defense to use attorney is violated (Article 196), being selective attorneys by Judiciary (Note of Article 48) are examples of criticisms of the current act.