طرح منحصر به فرد سیر و سلوک عرفانی در منظومه هفت پیکر نظامی گنجوی

نظامی از معدود شاعرانی است که با اشراف به ساحت‌های گوناگون سخن، توانسته در مرز میان ادبیّات عرفانی و غنایی، اقلیمی خاص برای خود برپا سازد تا الگوی همیشگی این نوع ادبی بعد از او واقع شود. نگاهی به منظومه‌ هفت‌پیکر از منظر نمادشناسی عرفانی و بازکرد رمزهایی که خود راوی به کنایه و بعضاً به تصریح به ما می‌دهد، کلّ داستان را فضایی سخت عرفانی می‌بخشد. امری که تا به حال علی‌رغم پاره‌ای کوشش‌ها و تحلیل‌های کلّی چندان توجّهی بدان نشده است و عمدۀ پژوهش‌ها بر این تاکید دارند که هفت‌پیکر، متنی غنایی-داستانی است و مباحث عرفانی به صورت پراکنده و در پس زمینۀ آن قرار دارد. پژوهش حاضر با روش تحلیلی-توصیفی در پی بازکرد مفاهیم چندلایه‌ای است که راوی در سیر این داستان نهاده است تا بر اساس آن بتوان به صورتی مستدل و با تشریح جزئیات، ابعاد عرفانی و شیوه‌ منحصر به فرد آن را در طرحی از سیر و سلوک عرفانی هویدا کرد. نتایج این پژوهش نشان‌می‌دهد نظامی در این منظومه که از ساحت بیرونی جهان آغاز می‌شود و در فرآیندی رمزآلود به درون می‌گراید و تمام نشانه‌های مهم روایی را در خدمت تحوّلی معنوی و معنایی قرار می‌دهد، ضمن حفظ لایۀ اوّلیه، طرحی خاص و منحصر به فرد از سلوک عرفانی را پی انداخته است.

unique design of mystical journey and behavior in nezami ganjavi’s haft peykar

nezami is one of the few poets who has been able to establish a special niche on the borderline of mystical and lyrical literature by mastering various fields. a look at the haft peykar story from the perspective of mystical symbolism and the unraveled codes which the narrator ironically or explicitly provides reveal a mystical atmosphere in the whole story. this is something ignored so far, despite some efforts. with a descriptive-analytical method, the present research seeks to examine the multi-layered concepts that the narrator has placed in the course of this story so that its mystical dimensions can be revealed in detail and in a reasoned manner. the results of the study show that in haft peykar, nezami starts outside the world, enters a mysterious process, and puts all the important signs of narration at the service of spiritual and semantic transformation, while preserving the initial layer. thus, he has established a special and unique plan of mystical behavior.