«گودرز» در روایت ‌های عامیانه شاهنامه و طومارهای نقالی

در شاهنامه فردوسی، گودرز پسرِ کشواد، یکی از پهلوانان نامداری است که برای نخستین بار در داستان جنگ مازندران ظاهر می‌شود و پس از همراهی با پهلوانان ایرانی در نبرد با تورانیان و اَنیرانیان و حتی کشته‌شدنِ بسیاری از فرزندان و نبیرگانش در این راه، در ابتدای پادشاهی لهراسب، از صحنه داستان کنار می‌رود. گودرز که در شاهنامه نزدیک به هفتاد نقش را ایفا می‌کند، سرداری است توانا، عاقبت‌اندیش، خردمند و انتقامجو، که او را می‌توان پس از رستم، یکی از برجسته‌ترین پهلوانان شاهنامه به حساب آورد. نقش گودرز در طومارهای نقّالی و روایت‌های عامیانه و شفاهی شاهنامه، بسیار بزرگ‌تر و مهم‌تر از شاهنامه است و خویشکاری‌هایی را به انجام می‌رساند که پیشتر در ادب حماسی، ذکری از آن‌ها به میان نیامده است. نگارنده در این جستار بر آن است تا با بررسی مجموعه روایت‌های نقّالی و شفاهی شاهنامه، از آغازِ تولّد تا پایانِ زندگی گودرز را به تصویر بکشد و روایت‌ها و اشاراتی را که دربارة زندگی و خویشکاری‌های او آمده و در شاهنامه و ادب پهلوانی، بی‌پیشینه و بدیع است، نشان‌دهد. یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که برخلاف شاهنامه فردوسی که پایان کار گودرز در هاله ای از ابهام است، در این روایت ها به توصیف تراژیک پایان کار گودرز پرداخته شده است.

goudarz in the naqhali scrolls and folk narratives of the shahnameh

in ferdowsi’s shahnameh, goudarz, the son of kashvad, is one of the famous heroes who appears for the first time in the story of the mazandaran war. he plays roles by accompanying iranian heroes in the battle against turanians and non-iranians. following the death of many of his sons and grandsons in the beginning of the kingdom of lohrasb, he leaves the story. goudarz, who plays nearly seventy roles in the shahnameh, is a powerful, considerate, wise and vengeful general, who can be deemed as one of the most prominent heroes of the shahnameh next to rostam. goudarz’s role in scrolls and oral narratives of the shahnameh is much bigger and more important than his role in the text of the shahnameh; he performs acts that have not been mentioned before in epic literature. thus, the present study seeks to depict his life from birth to death. the study is conducted by examining a collection of scrolls and oral narratives of shahnameh and showing the narratives and references about his life and deeds, which are unprecedented in shahnameh and heroic literature.