بررسی و تحلیل فراخوانی شخصیت ‌ها و روایات اسطوره‌ای - حماسی در شعر زنان افغانستان

اسطوره، از استعاره گونه هایی است که به دلیل برخورداری از ویژگی تکرارپذیری و ماهیت بینامتنی، همواره در آثار منظوم و منثور فارسی بازتولید شده و شاعران به یاری این عنصر تصویرساز به توسعۀ معنایی و زیباشناختی آثار خود پرداخته اند. شخصیت های اسطوره ای در عصر حماسی از نقش ایزدی، به شکل پهلوان حماسی درآمده و شخصیت اسطوره ای-حماسی یافته اند. به همین سبب، بسیاری از شخصیت ها و روایات حماسی پیشینۀ اسطوره ای دارند که در روزگار پسین از عالم اسطوره به شکل حماسه درآمده و دست خوش تغییر و دگردیسی شده اند. گسترۀ بازتولید شخصیت ها و روایت های اسطوره ای - حماسی در شعر زنان افغانستان ایجاب می کند تا در این خصوص پژوهش شایسته انجام شود. به همین دلیل، نوشتار حاضر تلاش دارد بازتاب شخصیت ها و روایات اسطوره ای-حماسی را در شعر زنان افغانستان، با تکیه بر اشعار خالده فروغ (1351)، لیلا صراحت‌روشنی (1337-1383) و لیلا کاویان (1329-1376)، به روش توصیفی-تحلیلی، مبتنی بر آرای بینامتنی ژرار ژنت، بررسی و تحلیل کند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که بانوان شاعر معاصر افغانستان عناصر اسطوره ای - حماسی را با کارکردهای الگوسازی، تقویت روحیۀ جنگاوری، بیان عظمت و بزرگی، توصیف و فضاسازی، توبیخ و ملامت، ایدئولوژیک، بیان اهمیت، تصویرسازی و مضمون آفرینی به گونه های تلمیحی، تشبیهی و اشاری بینامتنیت ضمنی و ارجاعِ بینامتنیت صریح بازآفرینی کرده اند. این شاعران، به یاری عناصر اسطوره ای-حماسی مفاهیم اجتماعی، ایدئولوژیک و عاشقانه را بازتاب داده، استبداد سیاسی نظام سلطنتی کشور را نکوهش و اوضاع اجتماعی در دوران جنگ های داخلی را توصیف کرده اند.

analyzing the reflection of narratives and mythological-epic characters in the poetry of afghan women

due to its inherent repeatability and transcendent nature, the myth, as a metaphorical construct, has always been reproduced in literary works, and poets have utilized this device to enhance the semantic and aesthetic development of their works. many characters and narratives of the past epics have their roots in myths; they have been transformed into epics in the past ages and have undergone changes. since the reproduction of mythological-epic symbols in the poetry of afghan women is worth studying, this article attempts to examine the reflection of mythological-epic elements in the poetry of afghan women using a descriptive-analytical method based on the intertextuality of gérard genette. the findings of this research indicate that contemporary afghan poetesses have recreated mythological-epic elements through implicit, metaphorical, and referential intertextuality, employing functions such as making patterns, bolstering war-like spirits, expressing grandeur, description and spatialization, admonition and reprimand, ideological expression, expression of significance, imagery, and thematic creation. these poets have reflected social, ideological, and romantic concepts with the aid of mythological-epic elements, depicting political tyranny, and describing the social conditions during periods of civil war.