تحلیل تطبیقی مفاهیم اسطوره‌ای نماد انگشتری و بررسی بازتاب آن در حکایتی از اقبال نامۀ نظامی

نمادپردازی، یکی از کاربردی ترین شیوه ها برای انتقال و تداعی معانی است. از دیرباز تا کنون، هنرمندان و سخنوران به یاری همین ویژگی کاربردی نماد، جذّابیت های بیشتری به آثار خود افزوده اند. حکیم نظامی‌گنجه ای (وفات 614 ه .ق)، یکی از برجسته ترین منظومه سرایان زبان پارسی است که در مجموعه آثارش، بویژه پنج گنج، از زبان نمادین بهره برده است.  نمادپردازی نظامی، محصول آشنایی او با سنّت های فکری، فلسفی، فرهنگی و عرفانی رایج در زمان خود بوده و از منابع مختلفی سرچشمه گرفته است.  ازجمله نمادهای به کاررفته در آثار این شاعر بزرگ، نماد انگشتری است که در تمدّن ها و فرهنگ های کهن، سابقۀ طولانی دارد. از نظرگاه تاریخی و باورهای باستانی، انگشتری مفهوم پادشاهی، الوهیّت، جاودانگی و قدرت دارد. برهمین اساس، نتایج حاصل از پژوهش حاضر نمایانگر انطباق باورهای باستانی و اساطیری نماد انگشتری با همین نماد در حکایت انگشتری و شبان اقبال نامۀ نظامی است. انگشتری در این حکایت رمزی از قدرت برتر است و عناصر نمادین دیگر مانند چوپان، عصا و طلسم، همگی نماد انگشتری را تقویت می کنند.

comparative study of mythological concepts in the symbol of the ring and its reflection in a story from nizami ganjavi’s iqbal-nameh

abstractsymbolism is among the most used literary devices to represent and evoke layers of meaning. from ancient times, artists and rhetoricians have utilized the applied capacity of symbols to infuse their works with further appeal. as a prominent persian poet, nizami ganjavi has used symbolic language in his works, particularly panj ganj [five treasures] (also known as khamsa). his symbolism is influenced by his knowledge of the prevailing intellectual, philosophical, cultural, and mystical traditions of his time, rooted in various sources. with a long history in ancient civilizations and cultures, the ring is one of the symbols used in nizami’s works. historically and according to ancient beliefs, ring symbolizes kingdom, divinity, immortality and power. the result of the present study indicates that the ancient and mythological believes about the symbol of a ring are in conformity with this symbol in the ring and the shepherd anecdote in nezami’s eghbal nameh. in this anecdote, the ring is a code of superior power and all of the other symbolic elements as the shepherd, the cane and the spell reinforce the symbolic meaning of the ring.